ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK TASLAĞI
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, üniversitelerin, meslek odalarının ve enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinin yetkilendirilmesine; enerji yönetimi uygulamalarına; enerji yöneticileri ile enerji yönetim birimlerinin görev ve sorumluluklarına; enerji verimliliği ile ilgili eğitim ve sertifikalandırma faaliyetlerine; enerji etütleri ve verimlilik artırıcı projelere; endüstriyel işletmelerde, verimlilik artırıcı projelerin desteklenmesine ve gönüllü anlaşmalara; talep tarafı yönetimine, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımda enerji verimliliğinin arttırılmasına ve idarî yaptırımlara ilişkin uygulama usûl ve esaslarını kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 19/02/1985 tarihli ve 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 2 nci ve 28 inci maddeleri ile 18/04/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununa dayanarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
b) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,
c) Genel Müdür: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürünü,
ç) Kurul: Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunu,
d) Kanun: 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununu,
e) Atık: Kullanılmış lastikler, boya çamurları, solventler, plastikler, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yakıt olarak kullanılması uygun görülen atık yağlar ve diğer atıkları,
f) Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapıyı,
g) Bina sahibi: Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf eden gerçek veya tüzel kişiyi,
ğ) Bina yönetimi: Binanın işletmesinden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Elektrikli ev aleti: Kullanımları sırasında doğrudan veya dolaylı olarak elektrik enerjisi kullanan, buzdolabı, dondurucu, klima, çamaşır makinası, kurutmalı çamaşır makinası, fırın, bulaşık makinası, termosifon, elektrikli ısıtıcı, ampul ve floresan, ütü, televizyon, bilgisayar, müzik aleti gibi ürünleri,
ı) Enerji etiketi: Enerji tüketen ekipmanların enerji tüketimleri ile ilgili bilgileri içeren belgeyi,
i) Enerji etüdü: Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik, bilgi toplama, ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan çalışmaları,
j) Endüstriyel işletme: Elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji tüketimleri bin TEP ve üzeri olan, ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeleri,
k) Enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılmasını,
l) Enerji verimliliği hizmetleri: Enerji verimliliği konusunda, enerji yöneticisi eğitimi, enerji etüdü ve verimlilik arttırıcı proje hazırlama, proje uygulama ve danışmanlık hizmetlerini,
m) Enerji yoğunluğu: Bir birim hasıla üretebilmek için tüketilen enerji miktarını,
n) Enerji yöneticisi: Endüstriyel işletmelerde ve binalarda enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji yöneticisi veya etüt-proje sertifikasına sahip kişiyi,
o) Enerji yöneticisi sertifikası: Enerji yöneticisi hizmetlerinin verilebileceğini gösteren belgeyi,
ö) Enerji yönetimi: Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim, enerji etüdü, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini,
p) Etüt-proje sertifikası: Enerji yöneticisi eğitimi, enerji etüdü, verimlilik artırıcı proje hazırlanması ve binalar için enerji yöneticisi hizmetlerinin verilebileceğini gösteren belgeyi,
r) Geri ödeme süresi: Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılması amacıyla hazırladıkları veya şirketlere hazırlattıkları projelerde ihtiyaç duyulan yatırım harcamalarının projede öngörülen tasarruflarla geri kazanılmasını sağlayan süreyi,
s) Hizmet anlaşması: Eğitim, enerji etüdü, VAP ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesinde, endüstriyel işletmeler, bina sahipleri veya yönetimleri ile yapılan anlaşmaları,
ş) Kamu kesimi: Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler ve mahallî idareleri,
t) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,
u) Meslek odaları: Türkiye mimar mühendis odaları birliği elektrik veya makina mühendisleri odalarını,
ü) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması çerçevesinde, enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık şirketlerini,
v) VAP: Endüstriyel işletmede enerji etüt çalışması ile belirlenen önlemlerin uygulanması ve enerji tasarruf potansiyelinin geri kazanılması için, endüstriyel işletme veya şirket tarafından hazırlanan verimlilik artırıcı projeyi,
y) Uygulama anlaşması: Şirketlerin, VAP uygulanmasını gerçekleştirmek için, endüstriyel işletmeler ile yaptıkları anlaşmayı,
z) TEP: Ton Eşdeğer Petrolü,
aa) Toplam inşaat alanı: Zemine oturan açık teraslar, avlular, ışıklıklar, her nevi hava bacaları ve saçaklar hariç, binanın inşa edilen bütün alanlar toplamını, aynı yerleşke içinde, tek bir merkezden ısı veya elektrik enerjisi temin eden birden fazla bağımsız bina olması durumunda ise bağımsız binaların ayrı ayrı toplam inşaat alanlarının toplamını,
bb) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde, üniversitelere ve meslek odalarına eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlere ise enerji yöneticisi eğitimi, enerji etüdü, danışmanlık ve VAP uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen belgeyi,
cc) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde, eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından, Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odalarını ve üniversiteleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kurumların ve Şirketlerin Yetkilendirilmesi, Faaliyetleri, İzlenmesi ve Denetimi
Kurumların yetkilendirilmesi, faaliyetleri, izlenmesi ve denetimi
MADDE 5 – (1) Üniversitelere ve meslek odalarının şubelerine, uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri yetkilendirebilmeleri için Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından yetki belgesi verilir. Bu belgeler, Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça her beş yılda bir yenilenir. Yetki belgesi yenilenmeyen veya iptal edilen kurumların şirketlere verdikleri yetki belgeleri ile ilgili işlemler, süreleri doluncaya kadar Genel Müdürlük tarafından yürütülür.
- Yetkilendirilmiş kurumlar; endüstriyel işletmelere ve binalara yönelik enerji yöneticisi eğitimi; şirketlere yönelik olarak, etüt-proje eğitimi verir.
- Yetkilendirilmiş kurumlar, şirketlerle yaptıkları yetkilendirme anlaşması kapsamında yetki belgesi verdikleri şirketler tarafından düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerinin uygulama kısmı için laboratuvar kullanım desteği sağlar.
- Genel Müdürlük ile yetki belgesi verilmesi Kurul tarafından onaylanan üniversite veya meslek odaları arasında yetkilendirme anlaşması yapılır. Bu anlaşmayı takiben; enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimleri uygulamak isteyen üniversiteye veya meslek odaları şubesine A sınıfı, yalnızca enerji yöneticisi eğitimi uygulamak isteyen üniversiteye veya meslek odalarının şubesine ise B sınıfı yetki belgesi verilir. Yetki belgeleri, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazete yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak düzenlenir.
- Üniversiteler ve meslek odaları yetki belgesi alabilmek veya yetki belgesi sınıfını değiştirmek için, her yıl Nisan ve Ekim aylarında Genel Müdürlüğe aşağıdaki belgelerle birlikte başvurur.
- İstediği yetki belgesi sınıfına giren eğitimleri, bu Yönetmeliğin Ek-1’indeki istekleri sağlamak suretiyle yürüteceğine dair bildirimi içeren başvuru yazısı,
- Yetki belgesi sınıfına giren eğitimlerde kullanacağı dokümanların basılı ve elektronik ortamdaki birer sureti,
- Eğitimlerde kullanacağı kapalı alan, tefriş, araç, gereç ve laboratuvar imkanlarının bu Yönetmeliğin Ek-1’indeki istekleri karşıladığını gösteren belgeler,
ç) İstediği yetki belgesi sınıfına giren eğitimlerin her birinde eğitici olacak en az üç kişinin özgeçmişleri ve Genel Müdürlükten alınmış enerji yöneticisi ve/veya etüt-proje sertifikaları,
- Her yıl Ocak ayında, Genel Müdürlüğün ilgili daire başkanı başkanlığında en az üç kişiden oluşan bir değerlendirme komisyonu oluşturulur. Değerlendirme komisyonunun belgeler üzerinden ve yerinde yaptığı incelemeleri ihtiva eden değerlendirme raporu, başvuru tarihinden itibaren en fazla otuz takvim günü içinde Genel Müdüre ve başvuruyu takip eden ilk toplantıda Kurula sunulur. Kurul, yetki belgesi verilmesine, değiştirilmesine veya yeniden kullanıma açılmasına karar verir ya da yerinde inceleme yapmak ve sonuçları bir sonraki toplantıda Kurula sunmak üzere, kendi içinden en az üç kişiden oluşan bir komisyon görevlendirir. Yetki belgesi verilmesine, değiştirilmesine veya yeniden kullanıma açılmasına ilişkin Kurul kararı, başvuru tarihinden itibaren birbirini takip eden en geç iki Kurul toplantısında alınır. Beşinci fıkradaki istekleri, belgeleri üzerinden ve yerinde yapılan incelemeler ile karşılayan üniversitelere ve meslek odalarının şubesine yetki belgesi verilir.
- Yetkilendirilmiş kurumlar, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak hazırladıkları faaliyet raporunu her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderir. Bu raporlar, değerlendirme komisyonu tarafından incelenir. Raporlar üzerinden ve yerinde yapılan incelemelere göre faaliyetlerde gözlenen eksikliklerin giderilmesi için yetkilendirilmiş kuruma, altı aydan fazla olmamak üzere istediği kadar süre tanınır. Bu süre içerisinde, Kurul onayı ile, yetki belgesinin sınıfı değiştirilebilir veya yetki belgesi durdurulabilir. Durdurulan yetki belgelerinin yeniden kullanıma açılması için yetki belgesinin durdurulmasına neden olan aksaklıklar ve bunların giderildiğine dair belgeler, bir başvuru yazısı ekinde Genel Müdürlüğe sunulur. Sunulan belgeler altıncı fıkra hükümlerine göre değerlendirilir. Belgelerin yetersiz bulunması veya beş yıllık süresi içerisinde, yetki belgesinin en az iki kez durdurulması halinde, yetkilendirilmiş kurumun yetki belgesi Kurul onayı ile iptal edilir.
- Yetkilendirilmiş kurumun sertifikalandırdığı enerji yöneticilerinden veya bunların çalıştığı endüstriyel işletmelerden veya binalardan veya kurumun yetkilendirdiği şirketlerden veya bu şirketlerin müşterilerinden Genel Müdürlüğe iletilen şikayetler ve eğitimler sırasında katılımcılar tarafından doldurulan eğitim değerlendirme formları, sırasıyla Genel Müdürlük tarafından incelenir. Şikayetlerin haklılığına, sayısına ve etkilerine bağlı olarak, yetkilendirilmiş kurumun yetki belgesi Kurul onayı ile iptal edilebilir.
- Yetki belgesi verilen, belgesi değiştirilen, durdurulan, yeniden kullanıma açılan veya iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlar, bu işlemlerin tamamlanma tarihinden itibaren beş işgünü içerisinde, Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanır.
- Genel Müdürlük, yetki belgesi alan kurumların katılımı ile, her yıl Aralık ayında koordinasyon toplantısı düzenler; gelişmeleri, darboğazları ve çözüm önerilerini kapsayan toplantı sonuç raporunu yayımlar.
Şirketlerin yetkilendirilmesi, faaliyetleri, izlenmesi ve denetimi
MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerini yerine getirmek üzere, Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketlere yetki belgesi verilir. Bu belge, Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça her üç yılda bir yenilenir.
- Şirketlere verilen yetki belgesinin bina, enerji yoğun sanayi sektörleri, ısı-mekanik ve elektrik konularında belirlenecek kategorisi, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğ çerçevesinde, şirketler tarafından başvuru sırasındaki tercih formuna göre belirlenir.
- Şirketler, endüstriyel işletmelere, bina sahiplerine veya yönetimlerine aşağıdaki hizmetleri sunar.
- Hizmet anlaşması kapsamında, enerji yöneticisi eğitimi, enerji etüdü ve VAP hazırlama, proje uygulama, danışmanlık ve binalara yönelik enerji yöneticisi hizmetleri verilmesi,
- Uygulama anlaşması kapsamında, enerji tasarruf miktarını garanti etmek suretiyle, VAP’ın uygulanması,
- Şirketler yetki belgesi alabilmek veya yetki belgesinin kategorisini değiştirmek için her yıl Ocak ve Temmuz aylarında Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kurumlara aşağıdaki belgelerle birlikte başvurur:
- Enerji verimliliği hizmetlerini, bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yerine getireceğine dair bildirimi içeren başvuru yazısı,
- Enerji yöneticisi eğitimlerinde kullanacağı dokümanların basılı ve elektronik ortamdaki birer sureti,
- Enerji verimliliği hizmetlerini de içine alan şirket sözleşmesi ve ilgili odalara kayıt belgeleri,
ç) Hangi sektörlerde enerji etüdü, VAP uygulaması ve danışmanlık hizmetleri vereceğini gösteren tercih formu,
- Enerji yöneticisi eğitimlerinde; bu Yönetmeliğin Ek-1’indeki istekleri karşıladığını gösteren belgeler, eğitici olacak en az üç kişinin özgeçmişleri ve enerji yöneticisi ve/veya etüt-proje sertifikaları,
- Etüt-proje hizmetlerinde, en az ikişer kişi olmak üzere, her bir yetki belgesi kategorisinde görevlendireceği personelinin veya hizmet alacağı kişilerin özgeçmişleri ve etüt–proje sertifikaları,
- Enerji etüdü hizmetlerinde kullanlmak üzere bu Yönetmeliğin Ek-3, Tablo 1’de listesi ve özellikleri verilen cihazlara sahip olunduğuna dair faturaları veya bu cihazların yetki süresi boyunca kullanılabileceğine dair sözleşmeyi,
Mevcut yetki belgesindeki tercihlerini yenilemek suretiyle yetki belgesini değiştirmek
- isteyen şirket için değişiklik gerekçesi,
ğ) ISO 17025 laboratuvar akreditasyon yeterlilik belgesi veya ölçümlerin bu belge sahibi tüzel kişilerden hizmet alınmak suretiyle yapılacağına ilişkin sözleşme,
- Üçüncü fıkradaki belgeleri eksiksiz olan ve bu belgeler kapsamındaki istekleri karşılayan şirkete, yetkilendirme anlaşması yapmak suretiyle ve Genel Müdürlük onayı ile yetki belgesi verilir. Yetki belgesi, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak düzenlenir. ISO 17025 laboratuvar akreditasyon yeterlilik belgesini almak üzere ilgili kurum veya kuruluşa müracaat edildiğine dair belgeyi başvuru dosyasında sunan şirkete yetki belgesi verilebilir. Ancak, yetki anlaşmasının yapılmasını takip eden bir yıl içinde ISO 17025 laboratuvar akreditasyon yeterlilik belgesini alamayan şirketin yetki belgesi durdurulur. Yetki anlaşmasının yapılmasını takip eden ikinci yılın sonunda ISO 17025 laboratuvar akreditasyon yeterlilik belgesinin alınamaması halinde, şirketin yetki belgesi iptal edilir.
- Şirketlerin başvuruları, Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından oluşturulan bir değerlendirme komisyonu tarafından incelenir. Değerlendirme sonuçları, başvuru tarihinden itibaren en geç otuz takvim günü içerisinde başvuru sahibine bildirilir. Yetkilendirilmiş kurumlar, değerlendirme sonuçlarını Genel Müdürlüğe ayrıca bildirir.
- Yetki belgesi alan şirket yetkilendirildiği kuruma, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak her yıl Ocak ayı sonuna kadar faaliyet raporu gönderir. Yerinde yapılan incelemelere göre, faaliyet raporunda tespit edilen uyumsuzluklar, şirket tarafından onbeş takvim günü içerisinde düzeltilir. Faaliyetlerinde gözlenen; sertifikalı personel ve eğitim imkanları ile ilgili yetersizliklerin, enerji etüdlerinde kullanılması gereken cihazlardaki eksikliklerin veya kullandığı cihazlardaki kalibrasyon sorunlarının giderilmesi için şirkete altı aydan fazla olmamak üzere, istediği kadar süre tanınır ve bu süre içerisinde yetki belgesi durdurulur. Üç yıllık süresi içerisinde, yetki belgesi en az iki kez durdurulan şirketin yetki belgesi iptal edilir. Durdurulan yetki belgelerinin yeniden kullanıma açılmasında, aşağıdaki usul ve esaslar uygulanır:
- Şirket, yetki belgesinin durdurulmasına neden olan aksaklıkları ve bunları giderdiğine dair belgeleri, bir başvuru yazısı ekinde yetki belgesini aldığı Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma sunar. Yetkilendirilmiş kurumlara sunulan belgeler, on takvim günü içerisinde ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.
- Şirkete yetki belgesi veren Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurum, bu belgeleri yerinde yapacağı incelemeler ile birlikte değerlendirerek, aksaklıkları gideren şirketin yetki belgesini, başvuru yazısının kendisine intikal tarihinden itibaren otuz takvim günü içerisinde kullanıma açar. Sunulan belgelerin yetersiz bulunması halinde, şirketin yetki belgesi iptal edilir.
- Bu fıkradaki husususlarla birlikte yetki iptali ile ilgili diğer hususlar ve anlaşmazlıkların giderilmesine ilişkin konulara, şirket ile Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurum arasında, yapılan yetkilendirme anlaşmasında yer verilir.
- Uygulama anlaşması kapsamında garanti ettiği enerji tasarruf miktarını, uygulama öncesi ve sonrası yapacağı ölçümlerle müşterisinin ve yetkilendirildiği kurumun temsilcileri huzurunda kanıtlayamayan şirket, kendisine yetki belgesi veren Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurum tarafından internet üzerinden ilan edilir. En fazla üç uygulama anlaşmasındaki taahhüdünü yerine getiremeyen şirketin yetki belgesi bir yıl süre ile iptal edilir.
- Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yetki belgesi verilen, değiştirilen, durdurulan, yeniden kullanıma açılan veya iptal edilen şirketler, ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından, bu işlemlerin tamamlanma tarihinden itibaren beş işgünü içerisinde, Genel Müdürlüğe bildirilir. Genel Müdürlük bu bilgileri, kendisine intikal tarihinden itibaren beş işgünü içerisinde internet üzerinden yayınlar.
- Şirketlerin uygulama anlaşmaları kapsamında, ölçümlerle kanıtladıkları tasarruf miktarları, kendisine yetki belgesi veren Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından internet üzerinden ilan edilir.
- Şirketlerin enerji etüdlerinde kullandığı cihazların kalibrasyon durumları ve laboratuvar akreditasyon yeterlilikleri ile ilgili, akredite olmuş ulusal veya uluslararası kuruluşlardan alınmış belgeler yıllık faaliyet raporları kapsamında verilir.
- Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketlerin izlenmesinde ve denetiminde tespit edilen ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil eden diğer hususlar, ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından en geç otuz takvim günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
- Şirketler tarafından endüstriyel işletmelerde ve binalarda yapılan enerji etüdü çalışmalarında, akredite olmuş ulusal veya uluslararası kuruluşlar tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazlar kullanılır.
Yetki belgesi ve sertifika bedelleri
MADDE 7 – (1) Her yıl Ocak ayında Kurul tarafından belirlenen yetki belgesi ve sertifika bedelleri, sertifika bedellerinin yetkilendirilmiş kurumlara ödenecek bölümü Resmî Gazetede yayımlanır. Şirketler bu belgeleri alabilmek için, yetki belgesi bedelini ve enerji yöneticisi sertifikası bedelinin yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenen bölümünü, yetkilendirme anlaşması yaptıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma öder.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Enerji Yönetimi, Enerji Yöneticisi Görevlendirilmesi, Enerji Yönetim Biriminin Kurulması, Verimlilik Artırıcı Önlemler
Enerji yönetimi
MADDE 8 – (1) Enerji yönetimi kapsamında, enerji yöneticileri veya enerji yönetim birimleri aşağıdaki faaliyetleri yürütür:
- Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine ve ısrafın önlenmesine yönelik önlemleri ve prosedürleri belirlemek, tanıtımını yapmak ve gerektiğinde eğitim programları düzenlemek.
- Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanlar üzerinde yapılabilecek tadilatları belirlemek ve uygulanmasını koordine etmek.
- Enerji etüdlerinin ve VAP’ların hazırlanması ve uygulanması ile ilgili pazar araştırmaları yapmak, anlaşmaları hazırlamak ve uygulamayı kontrol etmek.
ç) Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerini izlemek, bakım ve kalibrasyonlarının zamanında yapılmasını koordine etmek.
- Enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlarını, bütçe ihtiyaçlarını, fayda ve maliyet analizlerini hazırlamak ve üst yönetime sunmak.
- Enerji tüketimini ve maliyetleri izlemek, değerlendirmek ve periyodik raporlar üretmek.
- Enerji tüketimlerini izlemek için ihtiyaç duyulan sayaç ve ölçüm cihazlarının temin edilmesini ve montajını sağlamak üzere girişimlerde bulunmak.
- Endüstriyel işletmelerde, özgül enerji tüketimini, mal üretimi ile enerji tüketimi ilişkisini, enerji maliyetlerini, işletmenin enerji yoğunluğunu izlemek; bunları iyileştirici öneriler hazırlamak.
ğ) Enerji kompozisyonun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkanları araştırmak; çevrenin korunmasına, emisyonların azaltılmasına ve sınır değerlerin aşılmamasına yönelik önlemleri hazırlamak; bunların uygulamasını koordine etmek.
- Enerji ikmal kesintisi durumunda uygulanmak üzere ve Genel Müdürlük tarafından istenmesi halinde petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmak amacıyla alternatif planlar hazırlamak.
ı) Kanun kapsamında her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe verilmesi gerekli bilgileri hazırlamak ve Genel Müdürlüğe gönderilmek üzere yönetime sunmak.
Enerji yöneticisi görevlendirilmesi ve enerji yönetim birimi kurulması
MADDE 9 – (1) Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler, çalışanları arasından enerji yöneticisi görevlendirir.
- Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan; ticarî binaların ve hizmet binalarının; toplam inşaat alanı en az onbin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi ikiyüzelli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina sahipleri, enerji yöneticisi görevlendirir veya şirketler vasıtasıyla enerji yöneticilerinden hizmet alır.
- Organize sanayi bölgelerinde, bölgedeki yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP’ten daha az enerji tüketimi bulunan endüstriyel işletmelere hizmet vermek üzere, enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerji yönetim birimi kurulur. Bu birimlerde, enerji yöneticisi dışında, en az bir makina ve bir elektrik veya elektrik-elektronik mühendisi çalıştırılır.
- Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmelerde, enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerji yönetim birimi kurulur. Bu birimlerde, enerji yöneticisi dışında, en az bir makina ve bir elektrik veya elektrik-elektronik mühendisi çalıştırılır. Organizasyonlarında, toplam kalite çalışmalarından sorumlu olan ve bünyesinde enerji yöneticisinin de görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler, bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir.
- Endüstriyel işletmeler, organize sanayi bölgelerinin yönetimleri, binaların sahipleri veya yöneticileri, aşağıdaki süreçlere uygun olarak enerji yöneticisi görevlendirir ve görevlendirdikleri enerji yöneticilerinin isim, özgeçmiş, adres ve iletişim bilgilerini;
- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olanlar en geç 2 Mayıs 2009 tarihine kadar,
- 2 Mayıs 2009 tarihinden sonra yapı kullanma izni alınan ve toplam inşaat alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan binalar, yapı kullanma izni alınmasını takip eden doksan takvim günü içerisinde,
- Sekizinci fıkra hükümlerine göre yapılan hesaplamalar çerçevesinde kapsama giren ve 2 Mayıs 2009 tarihinden sonra yapı kullanma izni alınan veya faaliyete geçen veya kurulan binalar, endüstriyel işletmeler veya organize sanayi bölgeleri doksan takvim günü içerisinde,
ç) Enerji yöneticisi değişikliklerini otuz takvim günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.
- Enerji yöneticisi görevlendirilmesi ve 8 inci madde kapsamında tanımlanan faaliyetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak, Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı incelemelere ve denetlemelere imkan tanınır.
- Endüstriyel işletmelerde, organize sanayi bölgelerinde ve binalarda enerji yöneticisi görevlendirmesinde, makina, elektrik veya elektrik-elektronik mühendislerine öncelik tanınır. Bu meslek dallarında görevlendirmenin mümkün olmadığı durumlarda, endüstriyel işletmelerde ve organize sanayi bölgelerinde mühendislik, binalarda mühendislik, mimarlık veya teknik eğitim fakültelerinde lisans eğitimi görmüş veya lisans üstü eğitimini enerji veya enerji teknolojileri bilim dalında yapmış kişiler arasından enerji yöneticisi görevlendirilebilir. Bina sahipleri veya yönetimleri, makina, elektrik veya elektrik-elektronik mühendisliği branşlarındaki enerji yöneticilerinden hizmet alabilir.
- Enerji yöneticisi görevlendirilmesinde ve enerji yönetim birimlerinin kurulmasında, son üç yıla ait yıllık toplam enerji tüketimlerinin ortalaması esas alınır. Yıllık toplam enerji tüketiminin hesabında, yıl içerisinde tüketilen her türlü yakıt ve elektrik enerjisi ile ilgili miktarlar, bu Yönetmeliğin Ek-2’sinde tanımlanan katsayılar kullanılmak suretiyle TEP’e çevrilerek toplanır.
Enerji verimliliğini arttırıcı önlemler
MADDE 10 – (1) Enerji yöneticilerinin bu Yönetmelik kapsamındaki görevlerinin yerine getirilmesinde, enerji etüdlerinde ve VAP’larda aşağıdaki önlemler öncelikle dikkate alınır.
- Yakma sistemlerinde yanma kontrolu ve optimizasyonu ile yakıtların verimli yakılması,
- Isıtma, soğutma, iklimlendirme ve ısı transferinde en yüksek verimin elde edilmesi,
- Sıcak ve soğuk yüzeylerde ısı yalıtımının standartlara uygun olarak yapılması, ısı üreten, dağıtan ve kullanan tüm ünitelerin yalıtılarak istenmeyen ısı kayıplarının veya kazançlarının en aza indirilmesi,
ç) Atık ısı geri kazanımı,
- Isının işe dönüştürülmesinde verimliliğin arttırılması,
- Elektrik tüketiminde kayıpların önlenmesi,
- Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya ısıya dönüşümünde verimliliğin artırılması,
- Otomatik kontrol uygulamaları ile insan faktörünün en aza indirilmesi,
ğ) Kesintisiz enerji arzı sağlayacak girdilerin seçimine dikkat edilmesi,
- Makinaların enerji verimliliği yüksek olan teknolojiler arasından, standardizasyon ve kalite güvenlik sisteminin gereklerine dikkat edilerek seçilmesi,
ı) İstenmeyen ısı kayıpları veya ısı kazançları en alt düzeyde olacak şekilde projelendirilmesi ve uygulamanın projeye uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması,
- İnşaa ve montaj aşamasında enerji verimliliği ile ilgili ölçüm cihazlarının temin ve monte edilmesi,
- Yenilenebilir enerji, ısı pompası ve kojenerasyon uygulamalarının analiz edilmesi,
- Aydınlatmada yüksek verimli armatür ve lambaların, elektronik balastların, aydınlatma kontrol sistemlerinin kullanılması ve gün ışığından daha fazla yararlanılması,
- Enerji tüketen veya dönüştüren ekipmanlar için ilgili mevzuat kapsamında tanımlanan asgari verimlilik kriterlerinin sağlanması,
- Camlamada düşük yayınımlı ısı kontrol kaplamalı çift cam sistemlerinin kullanılması.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim ve Sertifikalandırmalar
Enerji yöneticisi eğitimleri
MADDE 11 – (1) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar veya şirketler tarafından düzenlenen enerji yöneticisi eğitim programlarına katılarak başarılı olan, en az iki yıllık mesleki tecrübeye sahip, 9 uncu maddenin yedinci fıkrasında belirtilen niteliklere haiz gerçek kişilere enerji yöneticisi sertifikası verilir. Kamu kesimi dışında kalan endüstriyel işletmelerde ve binalarda görev yapacak enerji yöneticilerinin sertifikalandırılmasında, meslek odalarına kayıtlı olma şartı aranır. Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından verilen enerji yöneticisi sertifikaları, veriliş tarihini takip eden onbeş gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir. Enerji yöneticisi sertifikası, endüstriyel işletmeler ve binalar için ayrı sınıflarda olmak üzere, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak düzenlenir.
- Enerji yöneticisi eğitim programlarında, binalar ve sanayi sektörlerine göre sınıflandırılmış, teorik ve/veya uygulamalı kısımları olan derslerden oluşan ve bu Yönetmeliğin Ek-1’inde tanımlanan müfredat uygulanır.
- Türk Silahlı Kuvvetleri, Millî Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ile Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından Genel Müdürlük işbirliği ile bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerine katılan en az lisans eğitimi almış kişilere, Genel Müdürlük tarafından enerji yöneticisi sertifikası verilir.
Etüt-proje eğitimleri
MADDE 12 – (1) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenen etüt-proje eğitim programlarına katılarak başarılı olan, en az iki yıllık mesleki tecrübeye sahip mühendislik, mimarlık veya teknik eğitim fakültelerinde lisans eğitimi görmüş veya lisans üstü eğitimini enerji veya enerji teknolojileri bilim dalında yapmış kişilere, etüt–proje sertifikası verilir. Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen etüt-proje sertifikaları, veriliş tarihini takip eden onbeş gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir. Etüt-proje sertifikası, 6 ncı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kategorilerde olmak üzere, Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde tanımlanan formata uygun olarak düzenlenir.
- Etüt-proje eğitimleri ile ilgili eğitim programlarında, teorik ve/veya uygulamalı kısımları olan derslerden oluşan ve bu Yönetmeliğin Ek-1’inde tanımlanan müfredat uygulanır.
- Kamu kesiminde çalışanlar dışında kalan gerçek kişilerin etüt-proje sertifikası alabilmesi için ilgili meslek odasına kayıtlı olması gerekir.
Eğitim programlarının izlenmesi ve denetimi
MADDE 13 – (1) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler, planladıkları ve uyguladıkları eğitim programları ile ilgili bilgileri, Genel Müdürlüğün enerji verimliliği portaline girerler.
- Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve yetkilendirdiği şirketler tarafından yürütülen eğitim programlarını, yetkilendirilmiş kurumlar ise yetkilendirdikleri şirketler tarafından yürütülen eğitim programlarını yerinde izler; aksaklıkların giderilmesine yönelik öneriler, ilgili yetkilendirilmiş kuruma veya şirkete yazılı olarak bildirilir. Bu önerilerin uygulama durumu, Genel Müdürlük ve/veya ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından kontrol edilir.
Kurs ve eğitici ücretleri
MADDE 14 – (1) Bir sonraki yılda düzenlenecek eğitim programlarına katılacaklardan alınacak Katma Değer Vergisi dahil taban ve tavan ücretler, her yıl Aralık ayında Kurul tarafından belirlenir ve Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanır.
(2) Eğitim programlarında eğitici olarak görevlendirilen Genel Müdürlük personelinin, ücretle okutacakları haftalık ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ile bunlara ödenecek ek ders ücretleri ve diğer hususlarla ilgili işlemler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun “Ders Görevi” başlıklı 89 uncu maddesi hükmü uyarınca yürürlüğe konulacak Genel Müdürlüğe ait ders ve ek ders saatlerine ilişkin karara göre yapılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Verimlilik Artırıcı Projelerin Desteklenmesi
Genel esaslar
MADDE 15 – (1) Endüstriyel işletmelerin hazırladıkları veya şirketlere hazırlattıkları VAP’lar aşağıdaki esaslara göre desteklenir:
- Endüstriyel işletmeler tarafından Genel Müdürlüğe sunulan, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ile Kurul tarafından onaylanan, geri ödeme süresi en fazla beş yıl ve projesinde belirlenmiş bedelleri en fazla beşyüzbin Türk Lirası olan uygulama projeleri bedellerinin en fazla yüzde yirmisi oranında desteklenir.
- VAP’ları desteklenen tüzel kişiler, bu projelerini işletmelerinde iki yıl içinde uygular. Bu süreyi aşan veya projesinden farklı yapılan uygulamalar desteklenmez. Uygulama öncesi ve sonrası bilgi ve görüntüleri ihtiva eden uygulama raporları Genel Müdürlüğe gönderilir. Uygulama sonuçları Genel Müdürlük tarafından yerinde kontrol edilir.
Proje başvurusu ve değerlendirme
MADDE 16 – (1) VAP’larının desteklenmesini isteyen endüstriyel işletmeler, bu Yönetmeliğin Ek-3’ünde belirtilen esaslara uygun olarak hazırladıkları projelerini, aynı esaslara uygun olan enerji etüt raporu ile birlikte, her yıl Şubat veya Temmuz aylarında Genel Müdürlüğe sunar.
- Aynı yıl içinde bir endüstriyel işletme desteklerden yararlanmak üzere sadece bir kez ve en fazla iki VAP ile başvuruda bulunabilir. VAP’larının desteklenmesi Kurul tarafından onaylanan endüstriyel işletmeler, bu VAP’larına ilişkin uygulama raporları onaylanana kadar yeni bir VAP’ın desteklenmesi için başvuruda bulunamaz.
- VAP’lar aşağıdaki şekilde değerlendirilir:
- Geri ödeme süresi en fazla beş yıl ve projesinde belirlenmiş bedeli en fazla beşyüzbin Türk Lirası olan VAP’lar, Genel Müdürlük tarafından değerlendirmeye alınır.
- Genel Müdürlük, her yıl Şubat ayı sonuna kadar, o yıl içerisinde yapılacak başvurular kapsamındaki projeleri değerlendirmek için ilgili Şube Müdürünün başkanlığında, Genel Müdürlüğün beş personelinden oluşan bir değerlendirme komisyonu kurar.
- Değerlendirme komisyonu;
- Öncelikle, proje dosyasında belirlediği eksikliklerin veya yetersizliklerin giderilmesini başvuru sahibi endüstriyel işletmeden ister.
- Projedeki tasarruf potansiyellerini, geri kazanım yöntemlerini, uygulama maliyetlerini ve geri ödeme sürelerini piyasa araştırması yapmak suretiyle kontrol eder.
- Projenin uygulanmasında, daha fazla tasarruf sağlayabilecek ve/veya proje bedelini azaltabilecek önerileri başvuru sahibi endüstriyel işletmeye bildirir.
- Başvuru sahibi endüstriyel işletme, değerlendirme komisyonunun yerinde yapacağı incelemelere imkan tanır ve değerlendirme komisyonunun iyileştirme önerilerini kabul etmesi halinde, nihai proje dosyasını Genel Müdürlüğe ikinci kez sunar.
- Değerlendirme raporları, Genel Müdürlük tarafından belirlenen formata göre hazırlanır. Bu rapor kapsamında desteklenmesi uygun görülen projeler, her yıl Haziran veya Aralık aylarında yapılan Kurul toplantılarında onaya sunulur. Kurul tarafından onaylanan projeler Genel Müdürlüğün internet sayfasından ve/veya enerji verimliliği portalından duyurulur.
Projelerin desteklenmesi
MADDE 17 – (1) VAP’lar aşağıdaki şekilde desteklenir;
- Uygulama projelerinin desteklenmesi kapsamındaki her türlü ödeme, endüstriyel işletme tarafından Genel Müdürlüğe sunulan uygulama raporlarının, yerinde yapılan inceleme ve kontrol sonucu Genel Müdürlük tarafından onaylanmasını müteakip yapılır.
- Geri ödeme süresi uzun olan ve en fazla bir yıl içinde uygulanabilecek VAP’lar öncelikle desteklenir.
- VAP’ları desteklenen tüzel kişiler, bu projeleri işletmesinde iki yıl içinde uygular. Bu süreyi aşan veya projesinden farklı yapılan uygulamalar desteklenmez. Projesine göre daha az enerji tasarrufu sağlanmasına veya daha fazla maliyet oluşmasına sebep olan proje bileşenleri, projesinden farklı yapılan uygulamalar olarak kabul edilir ve bu bileşene ilişkin proje bedeli desteklenmez.
ç) Kurul tarafından onaylanan projelere uygulanacak destek miktarı aşağıdaki formül ile belirlenir. Formülün uygulanmasında, altı ayı aşan geri ödeme süreleri bir yıla tamamlanır.
D: (M/500.000)0,1 x (S/5) 0,5x (M-F) x 0,2
D: Destek miktarı (Türk Lirası)
M: Projede yer alan uygulama bedeli (Türk Lirası)
F: Projesinden farklı yapılan proje bileşeninin projedeki bedeli (Türk Lirası)
S: Geri Ödeme süresi (Yıl)
- Uygulama öncesi ve sonrası bilgi ve görüntüleri ihtiva eden ve Genel Müdürlük tarafından belirlenen formata göre hazırlanmış uygulama raporları Genel Müdürlüğe gönderilir. Uygulama sonuçları Genel Müdürlük tarafından yerinde kontrol edilir.
- Genel Müdürlük, Kurul tarafından onaylanan projelerin sahipleri ile Genel Müdürlük tarafından belirlenen formata uygun destekleme sözleşmesi yapar. Bu sözleşme kapsamında;
- Uygulanacak desteğin ödeme planı, Genel Müdürlüğün ödenek imkanları göz önünde bulundurulmak suretiyle Genel Müdürlük tarafından belirlenir ve gecikmeler için herhangi bir faiz uygulanmaz;
- Projesi desteklenen tüzel kişi, projesinin uygulama performansı ile ilgili olarak, Genel Müdürlükten herhangi bir hak talep edemez.
ALTINCI BÖLÜM
Gönüllü Anlaşmalar
Gönüllü anlaşmaların başvurusu ve değerlendirilmesi
MADDE 18 – (1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az yüzde on oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapmak isteyen tüzel kişiler, Genel Müdürlük tarafından belirlenen formattaki başvuru formunu doldurmak suretiyle, her yıl Haziran ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe başvurur.
- Enerji yoğunluğundaki azalma oranının hesaplanmasında; anlaşma yapılan yıla ait enerji yoğunluğu değerine göre her yıl gerçekleşen farkların aritmetik ortalaması esas alınır.
- Gönüllü anlaşma başvuruları aşağıdaki şekilde değerlendirilir.
- Genel Müdürlük, her yıl Şubat ayı sonuna kadar, o yıl içerisinde yapılacak başvuruları değerlendirmek için, ilgili Şube Müdürünün başkanlığında, Genel Müdürlüğün beş personelinden oluşan bir değerlendirme komisyonu kurar.
- Genel Müdürlüğe başvuran tüzel kişiler, başvuru formunda ve ekinde yer alması istenen belgelerden değerlendirme komisyonu tarafından belirlenen eksiklikleri veya yetersizlikleri giderir ve komisyonun yerinde yapacağı incelemelere imkan tanır.
- Genel Müdürlük ile yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında taahhütlerini yerine getirmiş olmasına rağmen daha sonraki yıllarda enerji yoğunluklarını artırmış olan tüzel kişilerin başvuruları değerlendirmeye alınmaz.
ç) Mücbir sebep hallerinin oluşması dışında, Genel Müdürlük ile yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında taahhütlerini yerine getiremeyenlerin başvuruları beş yıl süre ile değerlendirmeye alınmaz.
Gönüllü anlaşma yapılması
MADDE 19 – (1) Genel Müdürlük ile endüstriyel işletmeler arasında yapılan gönüllü anlaşmalar, Genel Müdürlük tarafından belirlenen formata uygun olarak ve aşağıdaki esaslar doğrultusunda düzenlenir.
- Enerji yoğunluğu aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Enerji yoğunluğu = E / D
E = Et - Ed - Eyk
Et = TEP cinsinden, işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi
Ed = TEP cinsinden, işletmenin genel yönetim ve destek hizmetlerindeki enerji tüketimi
Eyk = (ç) bendi kapsamında, TEP cinsinden yıl içerisinde üretilen enerji
D = (1/ ÜFE) x ∑ (Pi x Fi)
- D= 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri.
ÜFE = İlgili sektörün üretici fiyat endeksi
Pi = Yıl içerisinde üretilen mal miktarları
Fi = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların piyasa fiyatları
- Gönüllü anlaşma yapılmasında, son beş yıldaki enerji yoğunluğu ortalaması yüksek olan endüstriyel işletmelere öncelik tanınır.
- Gönüllü anlaşma, Kurul onayını müteakip Genel Müdürlük ile ilgili endüstriyel işletmeyi temsile yetkili olan kişi arasında imzalanarak, takip eden yılın Ocak ayında yürürlüğe girer.
ç) Gönüllü anlaşma yapan tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden; atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, toplam çevrim verimi yüzde seksen ve üzeri olan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgar, jeotermal, güneş veya biyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, bu tesislerin anlaşma dönemi içinde işletmeye alınması halinde, bir defaya mahsus olmak üzere, enerji yoğunluğu hesabında endüstriyel işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi miktarından düşülür.
- Gönüllü anlaşmaya taraf olan gerçek veya tüzel kişiler, anlaşmaya konu olan endüstriyel işletmesindeki enerji yoğunluğunun Genel Müdürlük tarafında izlenmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri Genel Müdürlüğe verir. Genel Müdürlük ve onun adına hareket eden görevlileri bu bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. Bu bilgileri gizli tutmakla yükümlü olanlar, görevlerinden ayrılmış olsalar dahi, bu bilgileri kendi menfaatlerine ve başkalarının lehine kullanamaz.
- Mücbir sebepler;
- Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir. Aşağıda belirtilen haller, mücbir sebepler olarak kabul edilir;
Doğal afetler ve salgın hastalıklar,
Savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik halleri, halk ayaklanmaları, saldırı, terör hareketleri ve sabotajlar,
Grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketleri,
Genel ekonomik kriz,
Gönüllü anlaşmalarda belirtilen diğer mücbir sebep halleri.
- Anlaşmaya taraf endüstriyel işletmenin bildirdiği ve Genel Müdürlük tarafından kabul edilen mücbir sebep halinin bir takvim yılında üç aydan az devam etmesi halinde, Kurul kararı ile gönüllü anlaşmanın süresi en fazla bir yıl uzatılabilir. Mücbir sebep halinin üç aydan fazla devam etmesi halinde gönüllü anlaşma sona erdirilir.
Gönüllü anlaşmaların desteklenmesi
- MADDE 20 – (1) Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren gerçek veya tüzel kişilerin ilgili endüstriyel işletmesinin anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi, Genel Müdürlük ödenekleri ile sınırlı kalmak ve yüzbin Yeni Türk Lirasını geçmemek kaydıyla Genel Müdürlük bütçesinden karşılanır.
- Ödemenin yapılmasında, anlaşmanın yapıldığı yıla ait ve yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış olan faturalar ve ödeme belgeleri esas alınır.
- Uygulanacak desteğin ödeme planı, Genel Müdürlük ödenekleri ile sınırlı kalmak kaydıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenir ve ödeme planı sözleşmede yer alır. Ödemelerdeki gecikmeler için herhangi bir faiz ödemesi ve hak talebinde bulunulamaz.
YEDİNCİ BÖLÜM
Talep Tarafı Yönetimi
Enerji verimli elektrikli ev aleti ve ısıtma sistemi satışlarının izlenmesi
MADDE 21 – (1) Elektrikli ev aleti ve binaların ısıtılması amacıyla kullanılan kazan üreticileri ve ithalatçıları, ülke içinde sattıkları ürünlerin enerji etiketi sınıfları bazındaki miktarlarını her yıl Ocak ayı içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.
Elektrik enerjisi ve güç talebinin azaltılması
MADDE 22 – (1) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler ve organize sanayi bölge müdürlükleri, abonelerinin elektrik enerjisi ve güç taleplerinin azaltılmasına yönelik olarak, aşağıdaki konularda çalışmalar yapar:
- Tüketimleri yüksek olan sanayi ve ticarethane abone guruplarının kesintili enerji programlarına katılması veya yüklerini gerektiğinde diğer zaman dilimlerine kaydırması için, bu aboneler ile indirimli tarife uygulanmasını da içeren gönüllü anlaşma yapılması,
- Üretici şirketler veya bunlar adına dernek veya birlikleri ile işbirliği yaparak, klimalar, buzdolapları ve lambalar veya ampuller öncelikli olmak üzere, piyasada mevcut yüksek enerji verimli elektrikli ev aletlerinin kullanımının yaygınlaştırılması ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi,
Dış aydınlatma
MADDE 23 – (1) Elektrik piyasında faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ve belediyeler tarafından aşağıdaki uygulamalar yapılır:
- Yol aydınlatmalarında, Ek-4’de verilen kriterlere uyulur. Ancak, çevreden kaynaklanan aydınlatmanın etkisi dikkate alınarak tablolarda verilen limitler aşılabilir. Karayolları Genel Müdürlüğünün yetki alanına giren şehir giriş ve çıkış yolları ve otoyollar haricinde kalan yol aydınlatma projelerinin bu limitlere uygunluğu elektrik piyasasında faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi ilgili tüzel kişiler tarafından denetlenir.
- Yol aydınlatmalarında;
- Şehir içi yol, cadde, sokak ve meydan aydınlatmalarının tamamında şeffaf cam tüplü yüksek basınçlı sodyum buharlı lambalar kullanılır.
- Işık kirliliğinin önlenmesinin birinci derecede önem taşıdığı doğal hayatın korunması gereken alanlardaki ve astronomi gözlemevleri etrafındaki yol, sokak, meydan, alan aydınlatmalarında sadece alçak basınçlı sodyum buharlı lambalar kullanılır.
- Park ve bahçe aydınlatması amaçlı aydınlatma sistemlerinde yüksek basınçlı civa buharlı ve/veya kompakt floresan lambalar kullanılır.
ç) Tüp floresan lambalar reklam ve seyir amaçlı aydınlatmalarda kullanılır. Bu tip lambalar yol, cadde, sokak ve meydan aydınlatması amaçlı kullanılmaz.
- Armatürler, dış ortam koşullarına uygun tiplerden seçilir.
Toplu konutlarda kojenerasyon, ısı pompası ve güneş enerjisi sistemlerinin kullanımı
MADDE 24 – (1) Toplu Konut İdaresi, toplu konut projelerinde, kojenerasyon ve ısı pompası sistemlerinden ve güneş enerjisinden yararlanma imkanlarını öncelikle analiz eder. Konut maliyetinin yüzde onunu geçmeyen uygulamaları yapar.
Bilinçlendirme etkinlikleri
MADDE 25 – (1) Kamu kesiminde faaliyet yürüten kurum ve kuruluşlar, toplumda enerji kültürünün ve verimlilik bilincinin gelişimine katkıda bulunmak amacıyla, Genel Müdürlük ile koordineli olarak tanıtım ve bilinçlendirme etkinlikleri düzenler veya Genel Müdürlük tarafından organize edilen etkinliklere ayni ve/veya nakdi katkıda bulunur.
- Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler, abonelerinin, bir önceki malî yıla ait tüketim miktarını ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgilere ve puant tüketimi ile ilgili bilgilere aynı tüketici gruplarının ortalama tüketim değerlerleri ile karşılaştırmalı olarak, internet ortamında erişimini sağlar.
- Askeri liseler ile er-erbaş eğitim merkezlerindeki ders ve eğitim programlarında, örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders programlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitimlerinde, enerji ve enerji verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji durumu, enerji kaynakları, enerji üretim teknikleri, günlük hayatta enerjinin verimli kullanımı ile iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında enerji verimliliğinin önemi konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere gerekli düzenlemeler, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve ilgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından yapılır.
- Kamu kesiminde bilinçlendirme amacıyla aşağıdaki faaliyetler yürütülür.
- Enerji tüketiminin azaltılması için çalışanları bilinçlendirmek üzere hizmetiçi eğitim seminerleri düzenlenir. Çalışanlar, çalıştıkları yerlerin enerji tüketimi hakkında bilgilendirilir.
- Herkesin görebileceği yemekhane, konferans salonu, geçiş bölgeleri ve benzeri yerlere; kullanılmayan lambaların söndürülmesine, elektrikli ev aletleri ve ampüllere yönelik verimlilik etiketlerinin tanıtılmasına, ofis cihazlarının kullanılmadığı durumlarda kapatılmasına yönelik afişler ve spotlar asılır.
- Her yıl Ocak ayının ikinci haftasında düzenlenen enerji verimliliği haftası etkinlikleri kapsamında ve eşzamanlı olarak;
- Büyükşehir belediyeleri, Genel Müdürlük ile koordineli olarak, konferans, sergi, fuar ve yarışma gibi bilinçlendirme etkinlikleri yapar.
- Milli Eğitim Müdürlükleri her ilde, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine yönelik enerji verimliliği ile ilgili etkinlikler düzenler.
ç) İlköğretim, ortaöğretim ve yaygın öğretim kurumlarında kulüp çalışmalarında ve öğrencilerin ders yılı içerisinde hazırlayacakları ödev ve projelerde enerji verimliliğiyle ilgili konulara yer verilir.
- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü şans oyunlarında, Posta İşletmeleri Genel Müdürlüğü pul, zarf, koli ve benzeri posta işlemlerinde, Bakanlık tarafından geliştirilen ENVER grafiklerine ve mesajlarına yer verilmesini sağlar.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Elektrik Enerjisi Üretim, İletim ve Dağıtımında Enerji Verimliliğinin Artırılmasına Yönelik Uygulamalar
Elektrik enerjisi üretim tesislerinde enerji yönetimi
MADDE 26 – (1) Kurulu gücü yüz megavat ve üzeri olan elektrik üretim tesislerinde
enerji yöneticisi görevlendirilir.
(2) Elektrik üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, asgari olarak, birincil enerji tüketimi, elektrik üretimi, sistem çevrim verimi bilgileri olmak üzere, Genel Müdürlük tarafından belirlenen formattaki bilgileri her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderir.
Elektrik enerjisi iletiminde ve dağıtımında enerji verimliliğini artırılması
MADDE 27 – (1) Dağıtım sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi için 19/02/2003 tarih ve 25025 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliğinde gerekli düzenlemelere, elektrik piyasasında dağıtım faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.
- İletim sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi ve iletim sisteminin verimlilik kriteri açısından ve güç kalitesine etki eden; gerilim, frekans, harmonik, fliker şiddeti, reaktif ve aktif güç oranları (CosØ), devre dışı olma, N-1, gibi parametreler için 22/02/2003 tarih ve 25001 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde gerekli düzenlemelere, elektrik piyasasında iletim faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.
Termik santrallerin verim artırma kriterleri ve atık ısılarından yararlanılması
MADDE 28 – (1) Fosil yakıtlarla çalışan elektrik üretim tesislerine lisans verilmesinde aranacak asgari şartlar arasında kullanılmak üzere, santralın tam yükte işletme koşullarında yakıtın alt ısıl değeri temel alınarak bulunan net çevrim verimi değerleri, santral tiplerine bağlı olarak her yıl Ocak ayında Bakanlık tarafından yayımlanır.
- Termik santral atık ısılarının öncelikle binalarda ısıtma ve soğutma amaçlı kullanımının yanı sıra; sanayi, tarımsal üretim, su ürünleri yetiştiriciliği, soğuk hava depoları ve tatlı su üretimi gibi sektörlerde de değerlendirilmesine yönelik enerji etütleri yapılır; geri ödeme süresi en fazla on yıl olan projeler, belediye ve özel sektör işbirlikleri ile gerçekleştirilir.
- Belediyeler ve Toplu Konut İdaresi, yeni toplu konut alanlarını yerleşime açarken varsa “termik santral atık ısıları ile merkezi veya bölgesel ısıtma ve soğutma yapılabilecek bölgelere” öncelik verir ve ısı dağıtımı altyapısını planlar.
Kojenerasyon uygulamaları
MADDE 29 – (1) Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi ile 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi kapsamındaki uygulamalarda, kojenerasyon tesislerinin kullandığı yakıtın alt ısıl değerine göre hesaplanan toplam çevrim veriminin, en az yüzde seksen olması şartı aranır.
Diğer hususlar
MADDE 30 – (1) Elektrik üretim, iletim ve dağıtımında ulusal ve uluslararası standartlara uygun malzeme kullanılır.
- Termik santrallara yakıt sağlayan linyit üretim sahalarında linyit kalitesinin iyileştirilmesi için lavvarlama, eleme, ayıklama ve benzeri homojenisyon ve zenginleştirme işlemleri uygulanır.
- Tesis edilecek kömür yakan termik santrallarda birincil enerji kaynağının etkin kullanımını sağlamak üzere verimli yakma teknikleri kullanılır ve tesis kurulu gücü, birincil kaynak potansiyelinin azami olarak değerlendirilmesine imkan sağlayacak şekilde seçilir.
- Termik santral iç tüketimlerinin azaltılması için otomasyon, koruyucu bakım uygulamaları ile arızaların azaltılması, yedek parça ve stok kontrol sistemi kurulması için sistem rehabilitasyonları zamanında yapılır.
- Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin özelleştirmesi kapsamında şartnamelerde, verimlilik artırıcı önlemlerin alınmasına ve teknik kayıpların azaltılmasına dair hususlar yer alır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Kamu Kesiminde Enerji Verimliliği Önlemleri
Enerji etütleri
MADDE 31 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden üç yıl içinde kamu kesimine ait enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü olan binalarda ve işletmelerde, ısı yalıtımını, ısıtma, soğutma ve sıcak su sistemlerini, asansör ve aydınlatma sistemlerini; üretim tesislerinde ise, enerji kullanımını ilgilendiren tüm konuları kapsayan ve Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayımlanacak bilgiler ışığında enerji etütleri yapılır ve bu etütler ile belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin VAP’lar hazırlanır.
- Kamu kesiminde yapılan enerji etütlerine ilişkin raporların ve hazırlanan VAP’ların birer sureti ilgili kamu kesimince Genel Müdürlüğe gönderilir.
Kamu kesimine ait bina ve işletmelerde enerji verimliliğinin artırılması için alınacak önlemler
MADDE 32 – (1) Kamu kesimine ait binalarda ısı enerjisi kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki tedbirler alınır.
- Isıtma sezonundaki iç ortam sıcaklıkları 21 0C’nin üzerine çıkmayacak şekilde ayarlanır.
- Yeni alımlarda etiket sınıfı en az A olan klimalar arasında seçim yapılır; soğutma sistemi ve klimalar dış ortam sıcaklığı 30 0C’nin altında iken soğutma amaçlı çalıştırılmaz ve iç ortam sıcaklığı 25 0C’ın altına inmeyecek şekilde ayarlanır.
- Radyatör arkalarına, alüminyum folyo kaplı ısı yalıtım levhaları yerleştirilir; ısı akışını engellememek için radyatörlerin önleri ve üzerleri açık tutulur.
ç) Pencerelerden hava sızıntılarını önlemek için, pencere contası kullanılır.
- Tamamı kamu kesimi tarafından kullanılan binaların ana girişlerinde, döner kapı veya çift kapı kullanılır. Çift kapıların biri kapanmadan diğerinin açılmaması sağlanır.
- Her ısıtma sezonu öncesinde, ısıtma sistemlerinin bakım ve kontrolu, baca gazı ölçümlerine dayalı brülör ayarlarını da kapsayacak şekilde yapılır veya yaptırılır.
- Kamu kesimine ait binalarda elektrik enerjisi kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki tedbirler alınır.
- Aydınlatmada; mevcut akkor flamanlı lambalar sadece yerine kompakt floresan lambalar, manyetik balastlı floresan lambalar yerine elektronik balastlı yüksek verimli floresan veya ledli lambalar kullanılır.
- Kısa süreli kullanılan bölümlerde, hareket, ısı veya ışığa duyarlı (mevcudiyet sensörü) kontrol sistemleri kullanılır.
- Aydınlatmada daha iyi verim alınması için lambaların önündeki ışık geçirgenliğini önemli ölçüde engelleyen armatürler yerine, yüksek yansıtıcılı armatürler kullanılır.
ç) İç aydınlatmada birden fazla armatür bulunan bina bölümlerinde, her bir armatür veya pencere önü gibi doğal ışıktan daha fazla yararlanan bölümler için uygun şekilde gruplandırma yapılarak ayrı ayrı elle kontrol veya otomatik gün ışığı kontrol sistemi kullanılır.
- Bilgisayar, yazıcı, fotokopi ve benzeri elektrik enerjisi kullanan ekipmanların alımında, “Energy Star” işareti olması ve/veya ilgili mevzuat ile belirlenen asgari verimlilik kriterlerini sağlama şartı aranır.
- Kamu kesimine ait binalarda, işletmelerde ve endüstriyel işletmelerde enerjinin verimli ve etkin kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki diğer tedbirler alınır.
- Kazanlarda; yanma kontrolu ve yanmanın optimizasyonu, ısı yalıtımı, ısı transfer yüzeylerinin temiz tutulması, atık ısıların kullanımı ve buhar kazanlarında kondens geri dönüşünün artırılması ve blöf kayıplarının azaltılması,
- Basınçlı hava sistemlerinde; kompresörlerin boşta çalışma sürelerinin asgariye indirilmesi, kompresöre giren havanın kuru, temiz ve soğuk olmasının sağlanması, kaçakların periyodik olarak kontrol edilmesi, çok kademeli ara soğutmalı kompresörler yerine tek kademeli kompresörlerin kullanılması,
- Isı enerjisi dağıtım sistemlerinde; boru sistemlerinin vana ve flanşları ile birlikte yalıtılması ve yalıtımın düzenli olarak kontrol edilmesi, dağıtımın olabilecek en düşük basınç ve sıcaklıkta yapılması, buhar kapanlarının düzenli kontrolu ve bakımı,
ç) Genel proses işlemlerinde, kullanılmayan elektrikli alet ve techizatların kapatılması, olabildiğince tam kapasitede çalışılması, 50 oC’ nin üzerinde yüzey sıcaklığı olan yerlerin yalıtımının ekonomik olup olmadığının analiz edilmesi ve ekonomik açıdan geri ödeme süresi bir yıldan az olanların uygulanması, atık ısıların kullanılması,
- Kurutma proseslerinde; atık gazlardaki nem miktarının optimize edilmesi, ısı ile kurutma öncesi mekanik nem alma imkanlarının araştırılması, yalıtılm, ısıtıcıların ve filtrelerin temiz tutulması, mümkün olan yerlerde havanın yeniden sirküle edilmesi, egzost gazlarının atık ısılarının kullanılması,
- Fırınlarda; yalıtım optimizasyonu ve sızdırmazlığın sağlanması, yanma için verilen fazla hava miktarının asgari olması, ışınım ve taşınım yoluyla ısı iletiminde etkinliğin artırılması, olabildiğince azami kapasitede yükleme yapılması, taşıyıcı olarak hafif malzemelerin kullanılması, atık ısıların değerlendirilmesi ve kesikli çalışan fırınlarda yükleme ve boşaltma için fırın kapılarının açık tutulma sürelerinin asgari düzeyde olması,
- Elektrik sistemlerinde; merkezi ve/veya lokal düzeyde güç kompanzasyonu yapılması, yükün değişken olduğu yerlerdeki elektrik motorlarında değişken hız sürücülerinin kullanılması, elektrik motorlarının ihtiyaca uygun kapasitede seçilmesi, kullanılmayan elektrikli ekipmanların kullanılmadıkları zamanlarda kapalı tutulması, elektrik tarifelerinin dikkatli izlenmesi ve anlaşma gücünün aşılmaması, puant yük durumunda devre dışı bırakılabilecek elektrikli ekipmanların belirlenmesi,
- İklimlendirme sistemlerinde; ısıtıcı bataryalarının ve filtrelerin temiz tutulması, kontrol dışı hava sızıntılarının azaltılması.
ONUNCU BÖLÜM
Bilgi Verme Yükümlülüğü, İdari Yaptırımlar ve Diğer Hususlar
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 33 – (1) Endüstriyel işletmeler, enerji yöneticisi çalıştırmakla yükümlü olan bina sahipleri ve/veya yönetimleri ile kamu kurum ve kuruluşları, formatı Genel Müdürlük tarafından belirlenen ve Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan enerji tüketimine ilişkin bilgileri, her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe yazılı olarak gönderir ve Genel Müdürlüğün veri tabanına kaydetmek üzere, internet üzerinden enerji verimliliği portalına girer. Endüstriyel işletmeler, Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı incelemelere imkân tanır.
(2) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, endüstriyel alanda faaliyet gösteren tüm işletmelerin enerji tüketim bilgilerinin Bakanlık tarafından izlenmesinde bilgi desteği sağlar. Valilikler ve belediyeler, yapı projelerinde toplam inşaat alanı yirmibin metrekare ve üzeri olan yapı kullanma izin verilen binaların toplam inşaat alanı ve enerji tüketimi bilgilerinin temin edilmesinde bilgi desteği sağlar.
(3) Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında tanımlanan usul ve esaslar çerçevesinde yapılan hesaplara göre enerji tüketimi bin TEP’i aşan işletmeler birinci fıkra hükümlerine göre hareket eder.
İdarî yaptırımlar
MADDE 34 – (1) Genel Müdürlük tarafından yapılan tespit ve/veya denetimler sonucu gerçek veya tüzel kişilere Kanun kapsamındaki idarî yaptırımlar uygulanır.
Diğer hususlar
MADDE 35 – (1) Kanunun 11 inci maddesi kapsamında Bakanlık tarafından yeniden belirlenen değerler, Resmî Gazetede yayımlanır.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazetede yayımlanması öngörülen hususlar, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden altmış takvim günü içinde yayımlanır. Genel Müdürlük, uygulamaya ilişkin olarak diğer ihtiyaç duyduğu düzenlemeleri Resmî Gazetede yayımlayabilir.
İstisnalar
MADDE 36 – (1) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesi ile ilgili uygulamalardan muaftır.
Yürürlükten kaldırılan mevzuatlar
MADDE 37 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 11 Kasım 1995 tarih ve 22460 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Sanayi Kuruluşlarının Enerji Tüketiminde Verimliliğin Arttırılması İçin Alacakları Önlemler Hakkında Yonetmelik, 8 Temmuz 1998 tarih ve 23396 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Enerji Tasarrufu Etütleri İçin Yetki Belgesi Verilmesi ile İlgili Duyuru ve 31 Ağustos 1996 tarih ve 22743 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Enerji Yöneticisi Yetiştirmek Üzere Açılacak, Enerji Yönetimi Dersi ve Kursu ile İlgili Duyuru yürürlükten kaldırılmıştır.
Genel Müdürlüğün yetkilendirme görevi
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesi kapsamında, Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme faaliyeti, 2 Mayıs 2009 tarihi itibarı ile yetkilendirilmiş kurum sayısının onu aşması halinde sona erer. Aksi durumda, Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme faaliyeti yetkilendirilmiş kurum sayısı on olana kadar devam eder.
Yetki belgeleri ve enerji yöneticisi sertifikaları ile diğer hususlar
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Genel Müdürlük tarafından verilmiş olan mevcut enerji etüt ve eğitim ile ilgili yetki belgeleri, süreleri doluncaya kadar geçerliliklerini korur.
- Enerji yöneticisi ve etüt-proje sertifikaları ile ilgili olarak aşağıdaki uygulamalar yapılır.
- Kanunun yürürlüğe girmesinden önce verilmiş olan enerji yöneticisi sertifikalarını yeniletmek üzere, 2 Mayıs 2008 tarihinden önce Genel Müdürlüğe başvuranlara, ücret talep edilmeksizin enerji yöneticisi sertifikası verilir.
- Aşağıdaki şartlara haiz kişilere, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini müteakip en geç bir yıl içinde Genel Müdürlük tarafından enerji yöneticisi ve/veya etüt-proje sertifikası verilebilir.
- Genel Müdürlüğün ve bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce enerji yöneticisi eğitimi ve/veya enerji etüdü çalışması yapmak üzere yetki belgesi verilmiş olan kurum ve kuruluşların yürüttüğü enerji verimliliği eğitim ve/veya enerji etüdü çalışmalarında görev alan, en az lisans eğitimi almış teknik personeline enerji yöneticisi ve/veya etüt-proje sertifikası verilir.
- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce sanayi ve bina sektörlerine yönelik düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerine katılan ve sertifika almaya hak kazanan, en az lisans eğitimi almış olanlara enerji yöneticisi sertifikası verilir.
- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce enerji yöneticisi sertifikası verilen veya düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerine katılarak enerji yöneticisi sertifikası almaya hak kazanan ve en az beş yıl sektör tecrübesi olanların enerji yöneticisi sertifikası, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl süre ile şirketlerin yetkilendirilmesinde etüt-proje sertifikası yerine geçer. Ancak, üçüncü yılın sonunda şirketin yetki belgesinin yenilenmesine kadar, enerji yöneticisi sertifikalarının etüt-proje sertifikasına dönüştürülmemesi halinde, şirketin yetki belgesi yenilenmez.
Para birimi
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu yönetmelikte geçen Türk Lirası ibaresi karşılığında, uygulamada 28/01/2004 tarihli ve 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun hükümleri gereğince ülkede tedavülde bulunan para Yeni Türk Lirası olarak adlandırıldığı sürece bu ibare kullanılır.
Yürürlük
MADDE 38 – (1) Maliye Bakanlığı ve Sayıştayın görüşü alınan bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.
ENERJİ YÖNETİCİSİ VE ETÜT-PROJE EĞİTİMLERİ
- Enerji yöneticisi sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler
Eğitimlerde, enerji yöneticisi sertifikası alacak kişilerin aşağıdaki yetkinliklere sahip olması hedeflenir.
- Analitik düşünme ve hızlı çözüm üretme yeteneğine sahip olmak,
- Yeniliklere açık olma ve gelişmeleri izleme alışkanlığı edinmek,
- Kendine güvenli ve kararlı olmak; kendini ifade edebilmek ve muhataplarını ikna edebilmek,
ç) Dünyadaki ve Türkiye’deki birincil enerji kaynakları, ikincil enerji türleri ve arz-talep gelişimleri hakkında bilgi sahibi olmak,
- Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği arasındaki farkı ayırdedebilmek,
- Enerji tasarruf potansiyelinin ne olduğunu ve nasıl tahmin edilebileceğini bilmek,
- Ülke genelinde, sanayi sektörlerinde ve endüstriyel işletmelerde, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi kavramlarını, hesaplama yöntemlerini ve trendlerini bilmek,
- Enerji yönetimine ilişkin faaliyetlerin nasıl yürütüleceğini ve nasıl raporlanacağını bilmek,
ğ) İşletmesinde bulunan, enerji kullanan ekipmanların ve araçların teknik özelliklerine, işletme ve bakım usullerine vakıf olmak; bunlardaki enerji kayıplarının ve verimsizliklerin nasıl oluşabileceğini, nasıl önlenebileceğini, nasıl ölçülebileceğini ve ölçümlerin nasıl yorumlanacağını bilmek,
- Binalarda ve ısının üretildiği, depolandığı ve taşındığı sistemlerde olabilecek kayıpları, ölçüm yollarını ve yalıtım önlemlerini bilmek,
ı) Binalarda ve işletmelerde, basit önlemlerle tasarruf sağlayabilecek iyi alışkanlıkları bilmek,
- İşletmesi ile alakalı verimli üretim proseslerini ve piyasadaki enerji kullanan verimli ürünleri teknik ve ekonomik özellikleri ile tanımak,
- Binalarda enerji tasarrufunu sağlayabilecek ve işletmelerde enerji verimliliğini artırabilecek, önemli harcama gerektiren önlemler için fizibilite etütleri yapabilmek,
- Enerji etüt ve verimlilik arttırıcı proje hazırlama metotları hakkında yaygın bilgi sahibi olmak.
- Etüt-proje sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler
Eğitimlerde, etüt-proje sertifikası alacak kişilerin, enerji yöneticilerinin yetkinliklerine ilaveten, enerji etüdü ve VAP hazırlama metotları hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olması hedeflenir.
Endüstriyel işletmelerde ve binalarda, enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimleri için, Ek-1, Tablo-1.’de yer alan asgari müfredat ve süreler uygulanır. Ancak, ısı-mekanik veya elektrik konularının işlendiği kurs programlarının her biri için Tablo-1’de yer alan toplam sürelerde en fazla yüzde yirmi oranında kısaltma yapmak suretiyle, yoğunlaştırılmış alternatif kurs programı hazırlanabilir.
- Enerji yöneticisi eğitimi
Eğitim programlarında, Ek-1, Tablo 1’de yer alan müfredat arasından, ağırlıklı olarak ısı-mekanik veya elektrik konularının işlendiği en az iki farklı kurs programı hazırlanır. Kursiyerler tercih ettikleri programa katılır.
Eğitim programları kapsamına alınan müfredat, teorik eğitim ve bunu takiben yapılan uygulamalı eğitim şeklinde işlenir. Teorik eğitimde, sınıf kursları veya uzaktan eğitim kursları uygulanabilir. Uygulamalı eğitim laboratuvarda yapılır.
Enerji yöneticisi sertifikasına sahip kişiler etüt-proje eğitimi alabilir. Eğitim müfredatının işlenmesinde, sınıf kursları veya web tabanlı uzaktan eğitim kursları uygulanabilir.
Sınavda başarılı olan kursiyer, kursun tamamlanmasını takip eden en fazla üç ay içerisinde bir işletmede veya binada enerji etüdü ve VAP çalışması yapar. Bu çalışmaya ilişkin hazırlanan rapor değerlendirilmek üzere eğitimi veren Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma sunulur.
Sınavlar dersliklerde yapılır ve bu Ek-1’in 1 inci ve 2 inci maddelerinde hedeflenen yetkinlikleri ölçebilecek sorular sorulur. Sınavlarda, soruların hazırlanması, sınavın yapılması, sınav kağıtlarının değerlendirilmesi ve sonuçların kursiyerlere bildirilmesi için, eğitim programlarında görevlendirilen eğiticiler arasından en az üç kişilik bir sınav komisyonu oluşturulur. Sınav sonuçları, sınav komisyonu tarafından tutanakla tespit edilir ve sınavın yapılmasını müteakip yedi takvim günü içerisinde kursiyere bildirilir.
Enerji yöneticisi sınavında yüz puan üzerinden yetmiş alan kursiyer, enerji yöneticisi sertifikası almaya hak kazanır.
Etüt-proje eğitimine, enerji yöneticisi sertifikası almaya hak kazananlar katılabilir. Etüt-proje eğitimi sonunda yapılacak sınavda yüz puan üzerinden en az yetmiş alanlar başarılı sayılır ve bu kişiler enerji etüdü ve VAP çalışması yapar. Enerji yöneticileri, etüt-proje eğitimlerine katılmaksızın, dışarıdan katılabilecekleri etüt-proje sınavlarında başarılı olmaları halinde, enerji etüdü ve VAP çalışması yapabilir. Enerji yöneticisi ve etüt-proje sınavında ve enerji etüdü ve VAP çalışmasında yüz puan üzerinden en az yetmişer puan alan kursiyer, etüt-proje sertifikası almaya hak kazanır.
Sınav sonucuna ve enerji etüdü ve VAP raporunun değerlendirilmesine yapılan yazılı itirazlar, aynı komisyon tarafından değerlendirilir ve sonucu beş gün içerisinde kursiyere gönderilir.
Sınıf kursları; içinde, bilgisayar destekli projeksiyon sistemi, yazı tahtası, eğitici masası ve doküman dolapları bulunan, standardına uygun konfor sıcaklığı ve aydınlatması sağlanmış, en fazla 30 kişilik dersliklerde yapılır.
Eğitim yapılan binada ayrıca, yönetim odaları, eğitici odaları, kitaplık, internet araştırmaları için bilgisayar odası, dinlenme mekanları ve asgari sosyal imkanlar bulundurulur.
Uygulamalı eğitim yapılan laboratuvarlarda en azından, yakma tesisleri ile ilgili brülörler ve kazanlar, buhar sistemleri/kapanları, pompa ve kompresör sistemleri, endüstriyel fırınlar, basınçlı hava sistemleri, atık ısı geri kazanım sistemleri, elektrik motorları ve değişken hız sürücüsü uygulamaları, kompanzasyon uygulamaları, aydınlatma sistemleri, ısıtma soğutma ve havalandırma sistemleri, kurutma sistemleri, yapı ve endüstriyel yalıtım uygulamaları ile ilgili konularda; işletme/uygulama, bakım, ölçüm ve analiz yapılabilecek donanımlar, araç ve gereçler, bu donanımları kullanabilecek nitelikte ve en az bir teknisyen bulundurulur. |
Tablo 1: Enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitim müfredatı ve süreler
KONU / İÇERİK
|
ENERJİ YÖNETİCİSİ EĞİTİMİ ASGARİ SÜRELER (SAAT) |
ETÜT – PROJE EĞİTİMİ ASGARİ SÜRELER (SAAT) |
ENDÜSTRİ |
BİNA |
ENDÜSTRİ |
BİNA |
KİŞİSEL YETENEK GELİŞTİRME EĞİTİMİ |
4 |
4 |
4 |
4 |
- Analitik düşünme ve hızlı çözüm üretme yeteneği
|
|
|
|
|
- Yeniliklere açık olma ve gelişmeleri izleme alışkanlığı
|
|
|
|
|
- Kendine güvenli ve kararlı olmak; kendini ifade edebilmek ve muhataplarını ikna edebilmek
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
GENEL EĞİTİM |
4 |
4 |
4 |
4 |
- Dünyadaki ve Türkiye’deki birincil enerji kaynakları, ikincil enerji türleri ve arz-talep gelişimleri,
|
|
|
|
|
- Dünyadaki ve Türkiye’deki sektörel enerji tüketimleri ve tarifeleri
|
|
|
|
|
- Enerji Verimliliği Kanunu ve ikincil mevzuatı,
|
|
|
|
|
- İlgili kurum ve kuruluşlar
|
|
|
|
|
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİMİ |
4 |
4 |
4 |
4 |
- Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği
|
|
|
|
|
- Enerji tasarruf potansiyeli, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi - kavram, hesaplama, trendler
|
|
|
|
|
- Sanayide enerji verimliliğini artırıcı önlemler – teknik ve ekonomik özellikler
|
|
|
|
|
- Binalarda enerji tasarrufunu sağlayıcı önlemler - teknik ve ekonomik özellikler
|
|
|
|
|
- Enerji ve çevre (Çevre mevzuatı, Enerji – Çevre İlişkisi , Yakıt Özelliklerinin Hava Kalitesine Etkileri, Hava Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Önlemler – Teknikler, Emisyon Hesaplama Yöntemleri
|
|
|
|
|
- Enerji ve çevre (Çevre mevzuatı, Enerji – Çevre İlişkisi , Yakıt Özelliklerinin Hava Kalitesine Etkileri, Hava Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Önlemler – Teknikler, Emisyon Hesaplama Yöntemleri
|
|
|
|
|
ENERJİ YÖNETİMİ / GENEL |
8 |
8 |
8 |
8 |
- Enerji yöneticisinin görevleri (Hedef oluşturma, bilinçlendirme, planlama, izleme, veri toplama ve raporlama)
|
|
|
|
|
- Ekonomik analiz yöntemleri
|
|
|
|
|
- Ölçüm teknikleri ve ekipmanları
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Enerji etüdü ve verimlilik artırıcı proje hazırlama – I (Yaygın bilgi)
|
|
|
|
|
ENERJİ YÖNETİMİ / ISI-MEKANİK |
50 |
40 |
50 |
40 |
- Enerji ve kütle denklikleri (Temel kavramlar, Sankey diyagramı, formüller, psikiyometrik diyagram, uygulamalı örnek)
|
|
|
|
|
- Yakma tesisleri, yakıtlar ve yanma (Brülörler, Bacalar, Kazanlar, Verim Hesapları, Yakıtlar, Yakıtların Kalorifik Değerlerinin İyileştirilmesi, Yakıtların TEP Değerine Çevrilmesi, Baca Gazı Analizleri, Yanma Formülleri, Yanma Kontrolu ve İyileştirilmesi)
|
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
- Buhar sistemleri (Kavramlar, Buhar tesisatları, Kondens geri kazanımı, Flaş buhar, Buhar kapanları, kayıp ve kaçaklar)
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
|
- Isı yalıtımı (Hesaplama formülleri, Yalıtım malzemeleri, uygun malzeme seçimi, endüstriyel tesislerde yalıtım, boru, vana ve flanşların yalıtımı, binalarda yalıtım, pencere ve camlar)
|
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
- Endüstriyel fırınlar (Fırın tipleri, Fırınlarda enerji ve/veya kütle balansı, İşletme ve modernizasyon, Enerji verimliliği önlemleri)
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
|
- Endüstriyel fırınlar (Fırın tipleri, Fırınlarda enerji ve/veya kütle balansı, İşletme ve modernizasyon, Enerji verimliliği önlemleri)
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
|
- Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme (Kavramlar, Binalarda ısıtma ve soğutma yükü hesabı ve Projelendirme, Kontrol sistemleri)
|
|
|
|
|
- Basınçlı hava sistemleri (kompresörler, Kontrol sistemleri, dağıtım hatları,Basınçlı hava kalitesi, kayıp ve kaçaklar, atık ısı kullanımı)
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
|
- Kurutma sistemleri (Kurutma Kavramı / Kurutma Prosesleri ve Uygulama Alanları, Psikiyometrik hesaplamaları)
|
|
|
|
|
- Atık ısı kullanımı (Atık Isı Kavramı, Atık Isı Odakları, Atık Isı Geri Kazanım ekipmanları ve Sistemleri ile Uygulama Alanları, Formüller-hesaplamalar, Örnekler)
|
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
ENERJİ YÖNETİMİ / ELEKTRİK |
20 |
15 |
20 |
15 |
- Elektrik enerjisi – kavramlar ve büyüklükler (amper, gerilim, güç ve güç faktörü vb.)
|
|
|
|
|
- Elektrik enerjisinde verimlilik (üretim, iletim, dağıtım, nihai) ve talep tarafı yönetimi
|
|
|
|
|
- Elektrik enerjisinin ölçümü ve izlenmesi (elektrik, scada sistemleri vb.)
|
|
|
|
|
- Güç transformatörlerinin tipleri, kayıpları ve verimlilikleri
|
|
|
|
|
- Reaktif güç, güç faktörü ve kompansasyon uygulamaları, harmonikler ve filtreler
|
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
- Elektrik motorlarının tipleri, kayıpları, verimlilikleri ve yaygın kullanım alanları (fan,pompa,komp)
|
|
|
|
|
- Değişken hız sürücüleri, soft starterler ve uygulama alanları
|
Uygulamalı |
|
Uygulamalı |
|
- Aydınlatmada elektrik enerjisinin verimli kullanılması (verimli armatür, kontrol sistemleri vb.)
|
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
Uygulamalı |
- Birleşik ısı- güç sistemleri (Kojenerasyon, trijenerasyon), tipleri ve verimlilikleri
|
|
|
|
|
- Verimli elektrikli ev aletleri ve ofis ekipmanları
|
|
|
|
|
- Otomasyon sistemleri (Endüstri ve binalarda)
|
|
|
|
|
ENERJİ ETÜDÜ VE VAP HAZIRLAMA EĞİTİMİ |
- |
- |
30 |
25 |
- Enerji etüdü, (bina, enerji yoğun sanayi sektörleri, ısı-mekanik ve elektrik kategorileri)
|
|
|
|
|
- Ölçü aletleri, ölçüm teknikleri ve standardı
|
|
|
|
|
- VAP hazırlama (bina, enerji yoğun sanayi sektörleri, ısı-mekanik ve elektrik kategorileri)
|
|
|
|
|
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİMİ İLE İLGİLİ İLAVE BİLGİLER |
- |
- |
50 |
40 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Enerji yönetimi (Isı-Mekanik)
|
|
|
|
|
- Enerji yönetimi (Elektrik)
|
|
|
|
|
TOPLAM (*) |
80 |
75 |
160 |
140 |
(*) Toplam eğitim süresi, Tabloda her bir konu veya içerik için verilen sürelerin toplamı olmayıp, Ek-1’in 4.1 inci maddesinin birinci paragrafı çerçevesinde, kurs programları ağırlıklı olarak ısı-mekanik veya elektrik konularının işleneceği şekilde hazırlanacağından, bir kurs programında ısı-mekanik veya elektrik konularından sadece biri için Tabloda verilen asgari sürelere uyulacağından ve diğerinin yüzeysel işlenebileceğinden, asgari toplam kurs süresini ifade etmektedir.
Enerji Kaynaklarının Alt Isıl Değerleri ve Petrol Eşdeğerine Çevrim Katsayıları
Miktar |
Enerji Kaynağı |
Yoğunluk |
Alt Isıl Değer |
Birim |
TEP Çevrim
Katsayısı |
1 |
ton |
Taşkömürü |
|
6.100.000 |
kCal |
0.610 |
1 |
ton |
Kok Kömürü |
|
7.200.000 |
kCal |
0.720 |
1 |
ton |
Briket |
|
5.000000 |
kCal |
0.500 |
1 |
ton |
Linyit teshin ve sanayi |
|
3.000.000 |
kCal |
0.300 |
1 |
ton |
Linyit santral |
|
2.000.000 |
kCal |
0.200 |
1 |
ton |
Elbistan Linyiti |
|
1.100.000 |
kCal |
0.110 |
1 |
ton |
Petrokok |
|
7.600.000 |
kCal |
0.760 |
1 |
ton |
Prina |
|
4.300.000 |
kCal |
0.430 |
1 |
ton |
Talaş |
|
3.000.000 |
kCal |
0.300 |
1 |
ton |
Kabuk |
|
2.250.000 |
kCal |
0.225 |
1 |
ton |
Grafit |
|
8.000.000 |
kCal |
0.800 |
1 |
ton |
Kok tozu |
|
6.000.000 |
kCal |
0.600 |
1 |
ton |
Maden |
|
5.500.000 |
kCal |
0.550 |
1 |
ton |
Elbistan Linyiti |
|
1.100.000 |
kCal |
0.110 |
1 |
ton |
Asfaltit |
|
4.300.000 |
kCal |
0.430 |
1 |
ton |
Odun |
|
3.000.000 |
kCal |
0.300 |
1 |
ton |
Hayvan ve Bitki Artığı |
|
2.300.000 |
kCal |
0.230 |
1 |
ton |
Ham Petrol |
|
10.500.000 |
kCal |
1.050 |
1 |
ton |
Fuel Oil No: 4 |
|
9.600.000 |
kCal |
0.960 |
1 |
ton |
Fuel Oil No: 5 |
0.920 Kg/lt |
10.025.000 |
kCal |
1.003 |
1 |
ton |
Fuel Oil No: 6 |
0.940 Kg/lt |
9.860.000 |
kCal |
0.986 |
1 |
ton |
Motorin |
0.830 Kg/lt |
10.200.000 |
kCal |
1.020 |
1 |
ton |
Benzin |
0.735 Kg/lt |
10.400.000 |
kCal |
1.040 |
1 |
ton |
Gazyağı |
0.780 Kg/lt |
8.290.000 |
kCal |
0.829 |
1 |
ton |
Siyah Likör |
|
3.000.000 |
kCal |
0.300 |
1 |
ton |
Nafta |
|
10.400.000 |
kCal |
1.040 |
bin |
m3 |
Doğal Gaz |
0.670 Kg/m³ |
8.250.000 |
kCal |
0.825 |
1 |
ton |
Kok Gazı |
|
8.220.000 |
kCal |
0.820 |
bin |
m3 |
Kok Gazı |
0.490 Kg/m³ |
4.028.000 |
kCal |
0.403 |
1 |
ton |
Yüksek Fırın Gazı |
|
791.000 |
kCal |
0.080 |
bin |
m3 |
Yüksek Fırın Gazı |
1.290 Kg/m³ |
1.019.000 |
kCal |
0.102 |
bin |
m3 |
Rafineri Gazı |
|
8.783.000 |
kCal |
0.878 |
bin |
m3 |
Asetilen |
|
14.230.000 |
kCal |
1.423 |
bin |
m3 |
Propan |
|
10.200.000 |
kCal |
1.020 |
1 |
ton |
LPG |
|
10.900.000 |
kCal |
1.090 |
bin |
m3 |
LPG |
2.477 Kg/m³ |
27.000.000 |
kCal |
2.700 |
bin |
kWh |
Elektrik |
|
860.000 |
kCal |
0.086 |
bin |
kWh |
Hidrolik |
|
860.000 |
kCal |
0.086 |
bin |
kWh |
Jeotermal |
|
860.000 |
kCal |
0.860 |
ENERJİ ETÜDÜ VE VERİMLİLİK ARTTIRICI PROJE (VAP)
HAZIRLAMA ESASLARI
- Etüdün amacı
Etüdü, endüstriyel işletmelerde veya binalarda, enerji tasarruf potansiyellerini, enerji atıklarını ve sera gazı emisyonlarını belirlemek, bunlarla ilgili geri kazandırıcı veya önleyici tedbirleri teknik ve ekonomik boyutları ile ortaya koymak amacıyla yapılır.
- Etüdün kapsamı
Enerji etütleri kapsamında aşağıdaki etüt profilleri yıllık bazda ele alınır;
- Girdi Profili: İşletmeye veya binaya giren enerji türleri (doğal gaz, akaryakıt, kömür, elektrik, buhar/sıcak su, vb), birim enerji büyüklükleri (girdilerin KWh cinsinden birim ağırlığının veya hacminin taşıdığı enerji miktarları), kullanım miktarı – zaman grafikleri.
- Atık Profili: Isıtma/soğutma sistemlerinden, enerji çevrim sistemlerinden veya üretim prosesinden çıkan değerlendirilebilir enerji atıklarının, türleri (baca gazı, sıcak gaz/su, buhar, vb), oluşum nedenleri, miktar – zaman grafikleri.
- Kayıp-Kaçak Profili: Binalardaki ve ekipmanlardaki ısı yalıtımı yetersizlikleri, ekipmanlardaki buhar/gaz/su/yakıt kaçakları/sızıntıları ve elektrik sistemlerindeki uyumsuzluklar nedeniyle kaybedilen ve önlenmesi mümkün olan enerji miktarları.
- Verimsizlik Profili: Enerji verimsiz ekipman veya proses uygulaması nedeniyle boşa harcanan ve önlenmesi mümkün olan enerji miktarları.
- Israf Profili: Isıtma, soğutma, aydınlatma, ofis ihtiyaçları ve benzeri alanlarda gereğinden fazla kullanılan, beklemede olan veya boşa çalışan ekipmanlar üzerinden ısraf edilen enerji miktarları.
- Emisyon Profili: Girdi profilindeki enerji türleri bazında sera gazı miktarları.
- Enerji Yönetim Profili: İşletmedeki enerji yöneticisinin/yönetim biriminin, uygulanan prosedürlerin, çalışanların bilinç düzeyinin ve enerji yönetimine üst yönetici bakışının yeterliliği.
- Etüdün yöntemi
Etüdün sürecinde aşağıdaki çalışmalar yapılır;
- Ön Etüt: İşletmedeki veya binadaki etüt profilleri, belgeler, görüşmeler, gözlemler ve gerektiğinde noktasal ölçümler yardımıyla analiz edilir. Önleme ve/veya geri kazanma potansiyelleri tahmin edilir; bunlar için uygulanabilecek önlemler, yaklaşık maliyetleri ve geri kazanım süreleri ile birlikte belirlenir. Enerji yönetim profilinde gözlenen yetersizliklerin giderilmesi için öneriler geliştirilir. Detaylı etüt kapsamına alınması gerekli görülen çalışmalar ve çalışma programı tespit edilir. Ön etüt çalışmaları, ön etüt raporu ile birlikte en fazla on beş gün içerisinde tamamlanır.
- Etüt Brifingi: İşletmenin üst yöneticisinin de bulunduğu yöneticilerine ve üst yönetimin belirlediği çalışanlarına bir gün süreyle etüt brifingi verilir. Bu brifingde; enerji verimliliğinin fayda ve maliyetleri ile birlikte genel tanıtımı, dünyadaki ve Türkiye’deki örnek uygulamalar, ön etüt sonuçları ve alınabilecek önlemler hakkında bilgiler verilir ve yararlı dökümanlar dağıtılır; brifinge katılanların soruları cevaplandırılır ve görüşleri alınır; detaylı etüde ihtiyaç duyulduğu ve bu etüdün sonuçlarına göre de VAP hazırlanabilceği belirtilir ve üst yönetimin kararı talep edilir.
Detaylı Etüt: Ön etüt sonuçlarına göre, detaylı etüt kapsamına alınması uygun bulunan konularda, işletme şartlarında ölçümler ve hesaplamalar yapılarak, önleme ve/veya geri kazanma potansiyelleri en fazla +/- % 10’luk yanılma oranı ile tahmin edilir. Ön etüt ve detaylı etüt sonuçları kullanılarak, uygulanabilecek önlem seçenekleri teknik ve ekonomik özellikleri ile analiz edilir. Bu kapsamda, en uygun
- önlemler seçilmek suretiyle, daha sonra hazırlanabilecek verimlilik arttırıcı projeleri yönlendirici bilgiler ortaya konulur.
- Raporlama: Ön etüt ve detaylı etüt raporlarının formatları, Bakanlık tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde belirlenir.
- Verimlilik Arttırıcı Proje (VAP)
- VAP, endüstriyel işletmelerde ve binalarda, enerji atıklarının, kayıpların ve verimsizliklerin giderilmesi için, geri kazanım yoluyla kendini en az bir yılda ödeyebilecek önlemlerin uygulanmasını yönlendirmek amacıyla hazırlanır.
- VAP kapsamında; projenin gerçekleştirilmesini yönlendirecek yeterlilikteki teknik bilgi ve çizimler, projede satın alınacak malların teknik özellikleri ve kullanım kılavuzları, tedarik kaynaklarına ilişkin bilgiler, proje bitiminde ortaya konulan yeniliklerin işletme tarafından en iyi şekilde kullanılmasını kolaylaştırabilecek eğitim programı ve işletme prosedürleri, bakım/onarım ve yedek parça bilgileri, ekipman garantilerine ilişkin bilgiler, proje termin programı, proje maliyet kalemleri yer alır.
- Verimlik arttırıcı proje formatı, Bakanlık tarafından Resmî Gazetede yayımlanacak tebliğde belirlenir.
Tablo 1. Şirketlerin yetkilendirilmesi için mülkiyet veya kullanım hakkına sahip olmaları gereken cihaz listesi ve özellikleri
Cihazın Adı |
Kullanım Amacı ve Özellikleri |
Bacagazı Analiz Cihazı |
Bacagazı bileşenlerinin ve sıcaklığının ölçülmesinde kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve otomatik kalibrasyon özelliğine sahip,
- Şarj edilebilir bakım gerektirmeyen kuru tip bataryaya ve bataryadan veya şehir cereyanından beslenebilme özelliğine sahip,
- En az 75 cm uzunluğunda problu,
- Hafızasında yaygın olarak kullanılan en az 5 yakıta ait özellikler bulunan,
- Yazılı çıktı alınabilme veya istendiği takdirde yazıcıya bağlanabilme özelliğine sahip,
- Ortam sıcaklığını ölçebilen,
- Bacagazında
- Oksijen
- Karbonmonoksit
- Bacagazı Sıcaklığı
- İstenirse Kükürtoksitler
- Baca çekişi parametrelerini ölçebilen
|
Bacagazı Analiz Cihazı probu (Uzun Prob) |
75 cm’den daha uzun prob gerektiren yerlerde kullanılmak üzere; |
İnfrared Sıcaklık Ölçer |
Ulaşılması zor olan ve döner fırın vb hareketli alanların sıcaklıklarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Düşük ve yüksek sıcaklıklar için ayrı ayrı tiplerde olmalı,
|
Lüksmetre |
Muhtelif alanlarda aydınlık seviyelerini ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Otomatik veya elle ayarlanabilir skala seçme özelliğine sahip,
|
Ultrasonik Akış Ölçer |
İçerisinden temiz akışkan geçen boru hatlarında dışarıdan akışkan miktarının ölçülebilmesi amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif ve elektronik,
- Ayarlanan saatlerde otomatik başlatılma ve durdurulabilme özelliğine sahip,
- Şarj edilebilir bakım gerektirmeyen kuru tip bataryaya ve bataryadan veya şehir cereyanından beslenebilme özelliğine sahip,
- Yazıcısı veya istendiği takdirde yazıcıya bağlanabilme özeliğine sahip olmalı,
|
Ultrasonik Akış Ölçer Probu |
Daha büyük çaplı borularda ölçüm yapabilmek amacıyla kullanılmak üzere; |
Doppler tipi Akış Ölçer |
İçerisinden kirli akışkan geçen boru hatlarında dışarıdan akışkan miktarının ölçülebilmesi amacıyla kullanılmak üzere;
|
Elektronik Sıcaklık Ölçer |
Muhtelif tipte termokapllar bağlanmak suretiyle sıcaklık ölçümlerinde kullanılmak üzere,
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Ulaşılması zor alanlarda yapılan ölçümler için ölçüm değerini ekranda tutabilme (hold) özelliğine sahip,
|
Elektronik Sıcaklık Ölçer Probu
(Yüzey termokapl) (1) |
Yüzey sıcaklıklarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere; |
Elektronik Sıcaklık Ölçer Probu (2)
(Ortam termokapl) |
Ortam sıcaklıklarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere; |
Elektronik Sıcaklık Ölçer Probu (3)
(Uzun termokapl) |
Ulaşılması zor olan ve kazan içerisi, büyük tanklar vb yerlerde sıcaklıkları ölçmek amacıyla kullanılmak üzere; |
Elektronik Sıcaklık Ölçer Probu (4)
(Şiş tipi termokapl) |
Tanecikli yapıdaki malzeme vb sıcaklıklarını içine batırarak ölçmek amacıyla kullanılmak üzere; |
Elektronik Bağıl Nem Ölçer |
Muhtelif alanlarda ortam sıcaklığı ve bağıl nem ölçmek amacıyla kullanılmak üzere
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Aynı anda ortam kuru termometre sıcaklığı ve bağıl nem değerlerini ve istenirse yaş termometre sıcaklığını gösterme özelliğine sahip,
|
Pitot Tüpü
Orijinal (klasik) tip |
İçerisinden hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği kanallarda akış miktarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Klasik tipte,
- En az 1,5 m uzunluğa sahip
|
Manometre
(Pitot tüpüyle kullanılacak) |
Pitot tüpü ile birlikte kullanılarak kanallarda akış miktarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif ve batarya ile beslenebilir,
- Kolay okuma sağlanması amacıyla analog göstergeli,
- Hassas okuma yapılabilmesi amacıyla basınç değerleri genişliği ( range ) ayarlanabilir seçilebilir,
|
Eğik Manometre |
Fırın iç basıncı vb oldukça düşük basınç değerlerinin ölçülmesi sırasında kullanılmak üzere; |
Sıcak Telli Hava Hızı Ölçer
(Cihaz ve Probu) |
İçerisinden hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği kanallarda akış miktarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- En az 1.5 m uzunluğunda proba sahip,
|
Pervane Tipi Hava Hızı Ölçer |
Hava fanlarının emiş ağzında ve eksoz kanallarının çıkış ağzında hava veya gaz hızını veya akış miktarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Muhtelif çaplarda problara (ölçüm başlıklarına) sahip,
- Çoklu alanlarda ölçüm yapma ve ortalamasını alma özelliğine sahip,
|
Tekstometre cihazı ve probu |
Tekstil sektöründe kumaş neminin ölçülmesi amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Muhtelif çaplarda faklı alanlarda (bobin, düz kumaş vb) ölçüm yapılmasına imkan verecek problara (ölçüm başlıklarına) sahip,
|
Takometre |
Dönen ekipmanların vb. devir sayılarının ve yürüyen bant, kumaş vb. ilerleme hızlarını ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Temaslı ve temassız ( optik ) tipleri ayrı ayrı veya her ikisinin de bulunduğu kombine tip
- Devir sayısı, dönüş hızı, ilerleme hızı gibi parametreleri ölçebilecek donanıma sahip
|
İletkenlik Ölçer |
Muhtelif suların iletkenliklerini ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Ölçüm anında su sıcaklığını ölçme ve sıcaklık kompanzasyonu yapabilme özelliğine sahip,
- Otomatik veya elle skala seçme özelliğine sahip,
- Dahili sıcaklık ölçme problu iletkenlik ölçme probu olmalı,
- Sıcaklık kompanzasyonunu otomatik olarak yapabilme özelliğine sahip olmalı
- İletkenliği, (mS/cm), ( TDS ppm ), (direnç W) birimlerinde gösterebilme özelliği olmalı,
- Otomatik kapanma fonksiyonuna sahip olmalı
- Hassasiyeti ±%2’den daha düşük olmamalı,
|
Termal Kamera |
Isı kayıplarını belirlemek üzere; |
Ses Seviyesi Ölçer |
Muhtelif alanlarda ses ve gürültü seviyesini ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Otomatik veya elle ayarlanabilir skala seçme özelliğine sahip,
- Sürekli kontrol yapabilme amacıyla printer bağlantı portu olan
|
Elektrik Pens Ampermetre |
Muhtelif alanlarda elektrikle ilgili parametreleri ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Geniş baralar veya kalın kabloları içine alabilecek boyutta pense sahip,
- Ölçmesi gereken parametreler
- Gerilim ( V )
- Akım ( A )
- Güç ( kW ),
|
Elektrik Analizörü |
Muhtelif alanlarda elektrikle ilgili parametreleri ölçmek amacıyla kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Açıldığında bağlantılarını kontrol etme özelliğine sahip, ( akım penslerinin ölçüm aralıkları, ters bağlantı vb.)
- Ayarlanan saatlerde otomatik başlatılma ve durdurulabilme özelliğine sahip,
- Şarj edilebilir bakım gerektirmeyen kuru tip bataryaya ve bataryadan veya şehir cereyanından beslenebilme özelliğine sahip,
- İstenen parametreleri, belirlenen aralıklarda kaydetmek amacıyla yazıcısı olan veya bellek kartına kaydedebilme özelliği olan
- Orta gerilim ölçümleri için akım ve gerilim trafoları olan
- Geniş baralar veya kalın kabloları içine alabilecek boyutta akım pensleri olan
- Mono ve trifaze sistemlerde ölçmesi gereken parametreler
- Gerilim ( V )
- Akım ( A )
- Güç Faktörü ( Cos j )
- Güç ( kW ), ( kVA ), ( kVAr )
- Enerji Tüketimi ( kWh ), ( kVAh ), ( kVArh )
- Frekans ( Hz )
- Harmonikler
|
Buhar Kapanı Test Cihazı |
Muhtelif tiplerdeki buhar kapanlarının kontrolünün yapılmasında kullanılmak üzere;
- Portatif, elektronik ve batarya ile beslenebilir,
- Buhar kapanı dışından temas suretiyle ölçüm yapabilme özelliği olan
- Muhtelif tipte buhar kapanlarını kontrol edebilme özelliği olmalı,
- Ölçüm yapılan buhar kapanı tipi ve markası ile basit sonuçların (kapalı kalmış, kaçırıyor, sağlam vb.) kaydedilebileceği taşınabilir bir el ünitesine sahip olmalı,
- El ünitesinin çok sayıda ölçümü hafızasında tutabilme özelliği olmalı,
- Ölçüm sonuçlarının bilgisayar ortamında değerlendirilmesine imkan sağlayan değerlendirme programı ve bilgisayara direkt bağlanabilmesini sağlayan aktarma kabloları olmalı ve değerlendirme programı istendiğinde grafiksel çıktılar verebilmeli,
|
AYDINLATMA KRİTERLERİ
Değişik yol tipleri için güvenlik ve konfor açısından sağlanması gereken aydınlatma kriterleri aşağıdaki tablolarda verilmektedir.
Tablo 1. Farklı yol tipleri için aydınlatma sınıfları
Yolun Tanımı |
Aydınlatma Sınıfı |
Bölünmüş yollar, ekspres yollar, otoyollar (otoyola giriş ve çıkışlar, bağlantı yolları, kavşaklar, ücret toplama alanları)
Trafik yoğunluğu ve yolun karmaşıklık düzeyi;
Yüksek………………………………………………
Orta………………………………………………….
Düşük……………………………………………….. |
M1
M2
M3 |
Devlet yolu ve il yolları (tek yönlü veya iki yönlü; kavşaklar ve bağlantı noktaları ile şehir geçişleri ve çevre yolları dahil)
Trafik kontrolu ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi……………………………………………………. |
M1
M2 |
Şehir içi ana güzergahlar (bulvarlar ve caddeler), ring yolları, dağıtıcı yollar
Trafik kontrolu ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi……………………………………………………. |
M2
M3 |
Şehir içi yollar (yerleşim alanlarına giriş çıkışın yapıldığı ana yollar ve bağlantı yolları)
Trafik kontrolu ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi……………………………………………………. |
M4
M5 |
Bölünmüş Yol (Tek Yönlü Yol); Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.
Ekspres Yol; Sınırlı erişme kontrollu ve önemli kesişme noktalarının köprülü kavşak olarak teşkil edildiği bölünmüş karayoludur.
Otoyollar; Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında geçiş ve çıkşın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu erişme kontrollu karayoludur.
İki Yönlü Yol; Taşıt trafiğinin her iki yönde kullanıldığı karayoludur.
Geometrik Yapı; Yolun sınıfına göre tasarım şeklidir (yolun genişliği, şerit sayısı, yatay ve düşey eğim, yolun proje hızı vb.).
Trafik Yoğunluğu; Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hareketleridir.
Trafik Güvenliği; Karayolları trafik kanunu ve buna dayanılarak çıkartılan ilgili mevzuat.
Kullanıcılar; Motorlu taşıtlar, motorsuz taşıtlar, yayalar ve hayvanlardır.
Kavşak; İki veya daha fazla yolun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.
Bağlantı Yolu; Bir kavşak yakınında, karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.
Karmaşıklık; Yolun geometrik yapısını, trafik hareketlerini ve görsel çevreyi içerir. Göz önünde bulundurulması gereken faktörler; şerit sayısı, yolun eğimi, trafik ışık ve işaretleri.
Trafik kontrolü; Yatay ve düşey işaretlemeler ve sinyalizasyon ile trafik mevzuatının varlığı anlamında kullanılmıştır. Bunların olmadığı yerlerde trafik kontrolü zayıf olarak adlandırılır.
Kullanıcılar; Motorlu araçlar (kamyon, otobüs, otomobil vb.), bisiklet, yavaş araçlar ve yayalar.
Ayrım; Tahsisli yol (Her bir trafik cinsinin kullanacağı şeridin kesin olarak ayrıldığı yerler, örneğin otobüs yolu, bisiklet yolu vb.).
Tablo 1’de tanımlanan aydınlatma sınıfları için parıltı, enine ve boyuna düzgünlük oranları ve kamaşma sınırlaması ile ilgili değerler Tablo 2’de gösterilmektedir.
Tablo 2. Değişik aydınlatma sınıfları için uygulanacak yol aydınlatması kriterleri
Aydınlatma sınıfı |
L (cd/m² ) |
Uo |
Ul |
TI (%) < |
M1 |
2.0 |
0.4 |
0.7 |
10 |
M2 |
1.5 |
0.4 |
0.7 |
10 |
M3 |
1.0 |
0.4 |
0.5 |
10 |
M4 |
0.75 |
0.4 |
- |
15 |
M5 |
0.5 |
0.4 |
- |
15 |
Uo : Ortalama Düzgünlük : Yolun sağ kenarından yol genişliğinin ¼ mesafesinde bulunan bir gözlemciye göre kısmi alanların minimum parıltısının yolun ortalama parıltısına oranıdır (Uo = Lmin / Lort ).
Ul : Boyuna Düzgünlük : Her yol şeridinin orta çizgisi üzerinde bulunan gözlemci noktasına göre, bu orta çizgi boyunca uzanan kısmi alanlardaki minimum parıltının maksimum parıltıya oranıdır (Ul= Lmin / Lmax ).
TI : Bağıl Eşik Artışı : Fizyolojik kamaşmanın neden olduğu görülebilirlik azalmasının ölçüsüdür. Kamaşma koşullarındaki parıltı eşiği D LK ile kamaşma olmadığındaki D Le eşik farkının D Le’ye oranı olarak ifade edilir ( TI = ( D LK - D Le ) / D Le ).
Yaya trafiği olan alanlardaki değişik yol tipleri için tanımlanan aydınlatma sınıfları Tablo 3’de ve bu aydınlatma sınıfları için uygulanacak ortalama aydınlık şiddeti değerleri ise Tablo 4’de verilmektedir.
Tablo 3. Yaya alanlarındaki değişik yol tipleri için aydınlatma sınıfları
Yolun Tanımı |
Aydınlatma Sınıfı |
Sosyo-ekonomik ve kültürel önemi yüksek olan kalabalık yaya yolları |
P1 |
Trafiği yüksek yaya veya bisiklet yolları |
P2 |
Trafiği orta yaya veya bisiklet yolları |
P3 |
Trafiği az yaya veya bisiklet yolları |
P4 |
Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği az yaya veya bisiklet yolları |
P5 |
Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği çok az yaya veya bisiklet yolları |
P6 |
Tablo 4. Yaya yolları için önerilen aydınlık düzeyi değerleri
Aydınlatma Sınıfı |
Ortalama Aydınlık Düzeyi (lux) |
P1 |
20 |
P2 |
10 |
P3 |
7.5 |
P4 |
5 |
P5 |
3 |
P6 |
1.5 |
|